Jak długo żyli ludzie w paleolicie?

Jednym z częstszych nieporozumień dotyczących diety paleo jest kwestia długości życia naszych przodków prowadzących zbieracko-łowiecki tryb życia. Jak długo żyli ludzie paleolitu, ludzie pierwotni? Naukowcy podają tutaj różne wartości, ale mieszczą się one najczęściej w okolicy 25-35 lat (spodziewanej długości życia w momencie narodzin).

Dla krytyków diety paleo jest to argument za tym, że paleolityczne zwyczaje żywieniowe były bardzo złe i że ludzie bardzo rzadko kiedy dożywali 40 lat jedząc tyle mięsa i tłuszczu. Prawda jest bardziej skomplikowana, a statystyka jak zwykle okazuje się nie być ani prawdą, ani kłamstwem, ale po części jednym, po części drugim.

Ogromna śmiertelność niemowląt była powszechna wśród naszych przodków i wiele dzieci umierało podczas albo tuż po porodzie. W pierwszych latach życia ludzie byli dziesiątkowani przez niezliczone choroby zakaźne, a rodzice zajęci zdobywaniem pożywienia nie zawsze mogli otoczyć potomstwo należytą opieką, przez co dzieci często ulegały wypadkom, czy też stawały się łupem drapieżników.

Wśród wielu współcześnie istniejących prymitywnych plemion do 40% dzieci umiera przed osiągnięciem 10 lat (z czego większość w ciągu pierwszych paru lat po urodzeniu), a nawet połowa może nie przetrwać do 15. urodzin.

jak długo żyli nasi przodkowie
Glyptodon, Heinrich Harder, 1920

Dorośli też nie mieli łatwo, mężczyźni polowali i walczyli ze zwierzętami, przy czym ulegali urazom i wypadkom, a dla kobiet najgroźniejsze były porody – komplikacje prowadzące do śmierci matki (i najczęściej też dziecka) niestety nie były rzadkością.

Do tego wszystkiego trzeba uwzględnić kiepską higienę i całkowity brak wiedzy medycznej oraz antybiotyków – złamanie kości czy niezbyt duża rana oznaczały często zakażenie i szybką śmierć. Nasi przodkowie także nie jedli do syta i zdarzało się, że umierali z głodu czy niedożywienia.

Jaki więc wiek osiągali nasi przodkowie? Jeśli przetrwali pierwsze 15-20 lat życia, to z reguły w dobrej kondycji osiągali 70 i więcej lat (średnio 72 lata), po czym następowała szybko postępująca starość i śmierć. Oznacza to, że wielu z nich żyło 80 i więcej lat {1}, a co najważniejsze – bez powszechnych teraz chorób cywilizacyjnych!

Uwzględniając w obliczeniach szokująco ogromną śmiertelność dzieci uzyskujemy spodziewaną długość życia w momencie narodzin w okolicy 25-35 lat. Tak, oznacza to, że połowa populacji była w stanie przeżyć nie więcej niż około 30 lat. Ale nie oznacza to, że wszyscy umierali przed osiągnięciem 40 lat (co wielu teraz próbuje nam wmawiać).

Rozważmy trzech jaskiniowców, pierwszy zmarł rok po porodzie z powodu infekcji, drugiego zabiły drapieżniki, gdy miał 10 lat, a trzeci miał więcej szczęścia i dożył 79 lat. Średnia z 1, 10 i 79 jest 30, ale to nie oznacza, że nasi przodkowie umierali wkrótce po 30, prawda?

Innym istotnym argumentem jest menopauza kobiet. Spośród obecnie żyjących około 5500 gatunków ssaków zaledwie kilka przechodzi menopauzę. Nie do końca wiadomo, dlaczego istnieje przekwitanie – najbardziej prawdopodobna hipoteza głosi, że po osiągnięciu pewnego wieku kobieta daje większą szansę przetrwania swoim genom, gdy zamiast rodzić kolejne dzieci opiekuje się własnymi wnukami i innym dziećmi z rodziny. Przekwitanie z reguły pojawia się, gdy kobieta osiąga 45-55 lat.

Czy nasz gatunek wyewoluowałby menopauzę, gdyby kobiety umierały masowo zaraz po 30? Menopauza jest w naszych genach, bo kobiety żyły jeszcze wiele lat po jej osiągnięciu i opiekowały się swoimi wnukami, podczas gdy ich dzieci zdobywały pożywienie, znacznie przez to zwiększając szansę przeżycia swojej rodzinie i swoim genom.

W XXI wieku mamy medycynę na niesamowicie wysokim poziomie, śmiertelność dzieci zredukowaliśmy prawie do zera, przez co spodziewana długość życia wynosi 65 i więcej lat. Mimo to osiągnięcie wieku 70 lat wciąż nie jest takie częste, a po 40. urodzinach ludzie bywają tak schorowani, że garściami łykają pigułki, a z punktu widzenia kondycji fizycznej są kalekami. Przyczyną są choroby, które zwiemy cywilizacyjnymi, a które wprowadziliśmy do swojego życia razem ze zbożami i olejami roślinnymi.

Gdyby nie olbrzymia poprawa przeżywalności dzieci, to obecna spodziewana długość życia mogłaby być nawet niższa niż setki tysięcy lat temu! A liczba 25-35 lat jest tylko wynikiem statystyki i niewiarygodnie dużej śmiertelności dzieci.

Dla zainteresowanych ciekawe źródła po angielsku na ten temat z odnośnikami do badań naukowych: 1, 2, 3 i 5.

Podyskutuj o diecie paleo: polskie forum paleo. Zadaj pytanie albo podziel się swoimi doświadczeniami i pomóż innym!


Chcesz dostawać informacje na maila o nowych postach na stronie PaleoSMAK? Nie spamujemy, szanujemy prywatność i zawsze możesz się wypisać.

Czytaj więcej: Dieta paleo | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Historia diety paleo | Co jedli nasi przodkowie i skąd to wiemy? | Czy dieta paleo jest dietą odchudzającą? | Rak żywi się cukrem | Zboża szkodzą | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo

Źródła:
  1. Gurven M, Kaplan H. Longevity among hunter-gatherers: a cross-cultural examination. Population and Development review. 2007;33(2):321–365.
    DOI/Crossref: 10.1111/j.1728-4457.2007.00171.x [Google Scholar] [Link]
Dodaj komentarz przez Facebooka poniżej albo formularzem na dole strony:

17 komentarzy do “Jak długo żyli ludzie w paleolicie?”

  1. Dawniej kobiety miały menopauzę około 60 roku życia a nawet po i były "wprawione" w porodach, rodziły nawet kilkanaście dzieci. Podobno rekordzistka gdzieś na terenie Rosji miała ich około 60, tyle że trojaczki i czworaczki, zapewne polowa wymarła przed dorosłością… Zajmuję się genealogią i tak jak Pan napisał – jak ktoś dotrwał do dorosłości i nie trafił na zarazę i inne "ostre" zdarzenie zagrażające życiu oraz zdrowiu to dożywał często wieku około 80 lat a nawet więcej. Jest nawet hipotetyczny super stulatek (przypuszcza się, że żył około 130 lat), żyjący na terenie dawnej Polski. Niektóre badania sugerują, iż człowiek może żyć nawet w porywach 140 lat, ale to przy naszym nadmiernym oddaleniu od natury jest niestety raczej nieosiągalne.

    1. Kobiety rodziły po kilkanaścioro dzieci, ale dopiero w czasach nowożytnych. Kobiety paleolitu nie miały szans rodzić tyle dzieci ponieważ karmiły piersią przez kilka lat po narodzinach. Prolaktyna odpowiedzialna za produkcję mleka hamuje pociąg seksualny, a społeczeństwo peleolitu nie było monogamistami, nie było więc ciśnienia ze strony mężczyzny na seks.

      1. Aniu, to nie takie proste. Laktacja hamuje miesiączkowanie na jakiś czas, ale nie na 5-6 lat. Jeszcze 150 lat temu kobiety karmiły piersią i to całkiem długo, a jak spojrzysz na księgi parafialne (większość parafii ma księgi od co najmniej 1700-1750), to zobaczysz, że przeciętna rodzina miała 7-10 dzieci, które się rodziły co 2-3 lata. Połowa z nich nie dożywała 5 lat. Myślę, że można estymować, że nasi paleolityczni przodkowie miewali podobnie.

  2. „Jaki więc wiek osiągali nasi przodkowie? Jeśli przetrwali pierwsze 15-20 lat życia, to z reguły w dobrej kondycji osiągali 70 i więcej lat (średnio 72 lata), po czym następowała szybko postępująca starość i śmierć. ”
    Co to znaczy 'z reguły’ i czy można prosić o źródło? Trochę się czepiam, ale obalając jakąś rzecz, warto unikać takiego języka, jeśli nie jest poparty przykładem 😉

    1. Jaki chcesz przykład? Staruszka z paleolitu? Możesz wybrać się do Amazonii – tam wciąż masz plemiona prymitywne, nieskażone cywilizacją i żyją z nimi staruszkowie. Dodałem do treści kilka źródeł po angielsku.

  3. Grupa krwi AB powstała około 1000 lat temu, co prawda ma ją około 5% ludności.. Grupy krwi są bezpośrednio związane z przystosowaniem do pewnych pokarmów.

    1. Adam – to nie jest takie proste. Grupa krwi to zaledwie kilka genów na krzyż, a przystosowanie do żywności to setki innych genów. Oczywiście, że jakieś zależności kiedyś były, jak np. Indianie czy Eskimosi – ich żywność i grupa krwi i być może w skali świata jakieś zależności są, ale obecnie w Europie jest to tak przemieszane i niezależnie od siebie dziedziczone, że korelacja grupy krwi z dostosowanie do pokarmów jest bardzo słaba i z każdym kolejnym pokoleniem coraz słabsza.

  4. Mnie też ten temat zastanawiał – jest to jeden z argumentów w mediach że dieta paleo to zło. Przeczytałam wszystkie Twoje artykuły i są dla mnie na tyle przekonujące że powoli zmieniam sposób odżywiania . Pojawiły się u mnie bóle brzucha, nie wiem czy ma to związek z odstawieniem pieczywa i glutenu ?.. Jakie oleje roślinne są niewskazane ?

    1. Gosiu, cieszę się, że zaczynasz się zastanawiać nad tym, co jesz. Jeśli nagle zrezygnuje się z pieczywa, to u niektórych mogą pojawić się chwilowe bóle brzucha, kiedy żołądek się kurczy, a jelita wracają do normalnej pracy. Możesz zwolnić tempo zmian, a bóle powinny minąć po paru dniach. Jak nie mijają, to być może pora porozmawiać ze specjalistą.
      Co do olei to polecam wpisy: https://paleosmak.pl/zdrowe-tluszcze/
      Z olei roślinnych to jemy oliwę z oliwek i oleje: lniany, orzechowy oraz kokosowy. W gotowych produktach jest dużo olei roślinnych, które same w sobie są złe, poza tym dodatkowo w naturze występują w postaci płynnej, a przemysł utwardza je produkując szkodliwe odmiany trans. Dotyczy to wszystkich margaryn, ciast, ciastek, pierników itp.

      1. z jakim specjalista? obecna wiedza naszych 'specjalistow’ z dziedziny zdrowia i zywienia sprowadza sie do zalecen typu: unikac tluszczu i jesc pelne zboza. trzeba obserwowac swoj organizm i szukac rozwiazan na wlasna reke, bo dla specjalisty jestesmy numerkiem kartoteki i nikt nie zadba o nasze zdrowie oprocz nas samych. (przepraszam za brak polskich znakow)

        1. Jeśli mówimy o odżywianiu to pamiętajmy że nasi przodkowie mieli inne organizmy niż nasze współczesne. Obecnie posiadamy różne grupy krwi które się wykształciły w związku z zmianą sposobu odżywiania. dlatego co dla jednego jest dobre drugiemu może szkodzić. Ostatnia grupa krwi powstała stosunkowo niedawno.

          1. Genetycznie jesteśmy 99,99% identyczni jak nasi przodkowie żyjący po epoce lodowcowej, kiedy to mieszali się z neandertalczykami czy denisowianami. Grupy krwi też mamy po nich.

  5. Przyczyną są choroby, które zwiemy cywilizacyjnymi, a które wprowadziliśmy do swojego życia razem ze zbożami i olejami roślinnymi.

    A może zmiana trybu życia z aktywnego na duposiedzący i unikanie aktywności fizycznej jak tylko się da?

    1. Tryb życia tylko pogarsza sytuację, ale pierwotną przyczyną chorób są zmiany żywieniowe. Tak naprawdę nie zawsze jest tak, że ludzie są grubi, bo się nie ruszają, tylko często dokładnie odwrotnie – nie ruszają się, bo są grubi (tak działają nasze hormony).

    2. mnie te zboża i gluten w nich zastanawiają. moi dziadkowie jedli co popadło w tym tłusto, i podstawą był chleb i ogólnie mnóstwo produktów zbożowych. ziemniaki i nabiał, jajka i wszystko co ziemia na wsi wydała. dodatkowo nie stronili ani od alkoholu ani od nawet papierosów (żeby było jasne tego nie popieram i nie chcę żeby to był dla kogoś argument żeby pić i palić) i dożyli wszyscy ponad 80 lat. myślę że to że całe życie coś robili, byli aktywni fizycznie plus "dobre" geny to podstawa a żywność zdrowa to w miarę naturalna i nie przetworzona bez tzw "chemii" a mniejsze znaczenie mają inne zależności.

Dodaj komentarz

Twój adres nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone symbolem *

Dieta paleo po polsku i styl życia dla dzieci i dorosłych