Anemia – fakty i mity

Anemia, znana także jako niedokrwistość, dawniej kojarzona była z biedą i niedojadaniem i obecnie, w epoce nadmiaru żywności, powinna być tylko wspomnieniem. Nic bardziej mylnego – szacuje się, że obecnie nawet 80% ludności świata może mieć anemię, z czego duża część w bogatych krajach. Co to jest anemia i dlaczego wciąż nie daje nam spokoju?

Anemia, Paleo SMAK
Erytrocyty, czerwone ciałka krwi

O skali problemu świadczy fakt, że nie ma jednej definicji anemii. Według polskiej Wikipedii jest to zespół objawów chorobowych, polegający na stwierdzeniu niższych od normy wartości hemoglobiny (Hb), erytrocytów i ich następstw. „Zespół objawów” to nie definicja, tylko wrzucenie do jednego worka różnych, często niezwiązanych ze sobą schorzeń. Ja wolę sformułowanie: anemia to ograniczona zdolność czerwonych krwinek krwi do zaopatrywania ciała w tlen.

Anemia może mieć bardzo wiele różnych i niezależnych od siebie przyczyn, czasem dają one różne objawy, ale są też objawy charakterystyczne dla większości postaci anemii:

  • osłabienie, zmęczenie, senność, zła kondycja fizyczna
  • bladość skóry
  • bóle głowy
  • uczucie zimna
  • kiepska kondycja skóry, włosów i paznokci
  • problemy z pamięcią, koncentracją

Niestety czasem anemia nie daje żadnych wyraźnych objawów, a mimo to upośledza zdrowie i komfort życia. We współczesnym świecie zmęczenie, senność, problemy skórne, problemy z koncentracją są na porządku dziennym i mało kto kojarzy je z anemią.

Anemia to albo za mała ilość czerwonych ciałek krwi (erytrocytów), albo ich niska jakość i ujawniają ją podstawowe badania krwi (morfologia) – głównie jako niski hematokryt oraz niskie poziomy hemoglobiny i erytrocytów. Brak żelaza w organizmie to wciąż jedna z najpowszechniejszych przyczyn anemii, ale nie jedyna. Przyczyn anemii jest bardzo dużo i nie wszystkie są związane z naszą dietą.

Główne przyczyny anemii:

  • utrata krwi:
    • wypadek, operacja
    • obfite miesiączki, endometrioza
    • krwawienia jelitowe (wrzody, choroby zapalne jelita, rak…)
  • rozcieńczenie krwi (za dużo wody w organizmie):
    • przyjmowanie dużych ilości soli
    • picie dużych ilości wody
    • rzekoma niedokrwistość ciężarnych – normalny stan podczas drugiego i trzeciego trymestru ciąży
  • upośledzone wytwarzanie erytrocytów:
    • zaburzenia dojrzewania erytrocytów dzięki niedoborom żelaza, miedzi, witamin B12, B6 i kwasu foliowego (B9/B11) – niedokrwistość megaloblastyczna, choroba Addisona-Biermera…
    • niedokrwistość aplastyczna, aplazja szpiku – choroba szpiku kostnego (to szpik produkuje erytrocyty) powodowana przez wady genetyczne, promieniowanie, toksyny, leki, zakażenia wirusowe…
    • mielodysplazja szpiku – choroba, podczas której szpik produkuje erytrocyty, ale nie są one w stanie rosnąć i dojrzewać (przyczyny nie do końca znane)
    • niedokrwistość chorób przewlekłych – anemia spowodowana chronicznymi stanami zapalnymi w organizmie
    • choroby nerek i tarczycy
  • skrócony czas życia erytrocytów (niedokrwistość hemolityczna):
    • mutacje genetyczne
    • choroby autoimmunologiczne
    • oparzenia, leki, toksyny, środowisko

Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich przyczyn anemii i jest to bardzo skomplikowane zagadnienie. Niestety wiedza lekarzy na temat anemii jest bardzo ograniczona, większość z nich nie robi nic innego poza przepisywaniem preparatów z żelazem, które w większości przypadków nie pomagają, a czasem nawet powiększają anemię. Niektórzy lekarze nawet nie potrafią prawidłowo rozpoznać rzekomej anemii u kobiet w ciąży i przepisują im tabletki, mimo iż są całkowicie zdrowe, a są badania, które wiążą pomyślną ciążę i rozwiązanie z raczej niskimi poziomami żelaza w krwi.

Głównie kobiety chorują na anemię, nawet 20 razy częściej niż mężczyźni. Przyczyną są nie tylko krwawienia miesięczne, ale też odchudzanie się (które często polega na jedzeniu bezwartościowego pożywienia) oraz unikanie czerwonego mięsa i wątróbki – większość wegetarian to kobiety, a panie jedzące mięso często ograniczają się tylko i wyłącznie do filetu z drobiu. Także podczas ciąży organizm kobiety zaopatruje dziecko w żelazo i witaminy kosztem własnego ciała, jeśli zjadane pokarmy nie dostarczają ich wystarczająco dużo.

Jest wyraźna korelacja pomiędzy spadającym spożyciem mięsa, a rosnącą ilością hospitalizacji z powodu ostrej anemii (źródło). Niestety lekarze i media wciąż uważają, że jemy za dużo mięsa.

Anemia ma bardzo wiele przyczyn, lecz niedobory żelaza i witamin są najpowszechniejsze, także wśród najbogatszych społeczeństw. Jak to możliwe, że ludzie mający pod dostatkiem pożywienia, cierpią na braki witamin i mikroelementów?

Jak dieta wpływa na anemię?

  • dostarczanie w pożywieniu za małej ilości żelaza, miedzi i witamin
  • zjadanie pokarmów wiążących mikroelementy z pożywienia i upośledzających ich wchłanianie
  • jedzenie pokarmów uszkadzających jelita i przez to zmniejszających absorpcję składników odżywczych
  • wywoływanie stanów zapalnych w organizmie
  • zjadanie pokarmów wpływających negatywnie na kwasowość żołądka i przez to niepełne trawienie
  • powodowanie/nasilanie chorób autoimmunologicznych niszczących wyściółkę żołądka i jelit

Spora część społeczeństwa jada do każdego wręcz posiłku zboża, a jako mięso jedzą głównie filet z kurczaka. O ile taka dieta jest zgodna z wytycznymi dietetyków i promowaną przez nich piramidą żywieniową, to może prowadzić do anemii, bo kwas fitowy ze zbóż skutecznie zablokuje przyswajanie żelaza z pożywienia, gluten pozdrażni jelita, a witamina B12, choć występuje tylko w produktach zwierzęcych, jest w filecie z drobiu w bardzo małej ilości.

Przeczytaj koniecznie: Dieta na anemię

Jedną z przyczyn anemii może być także tasiemczyca. O ile najczęściej występujące tasiemce (uzbrojony i nieuzbrojony) jej nie wywołują, to tasiemiec bruzdogłowiec szeroki ma duże zapotrzebowanie na witaminę B12 (może sam podkradać nawet 80% witaminy B12 z pożywienia nosiciela) i jej braki najczęściej powodują anemię.

Dlaczego preparaty z żelazem czasem nasilają problemy? Jedną z przyczyn anemii mogą być chore jelita (złe wchłanianie składników odżywczych), co może być spowodowane zaburzeniami flory bakteryjnej jelit. Suplementy z żelazem mogą karmić szkodliwe bakterie, zamiast pacjenta, którego stan może się wtedy pogorszyć. Nasze jelita mają ogromny wpływ na cały organizm, w tym naszą psychikę (czytaj więcej: Dieta GAPS).

Podstawowe badanie krwi (morfologia) pozwala stwierdzić, czy ma się anemię. Jeśli wyniki dotyczące erytrocytów (RBC, czerwonych krwinek), hemoglobiny (HGB) i hematokrytu (HCT) są poniżej norm, to najprawdopodobniej mamy do czynienia z anemią. Pamiętaj, że wyniki poniżej norm występują u ciężarnych, ale są normalnym stanem fizjologicznym i niekoniecznie muszą świadczyć o złym stanie zdrowia.

Morfologia pozwala też wskazać na prawdopodobną przyczynę anemii – wartość MCV poniżej normy (oraz czasem także niskie MCH i MCHC) świadczą o niedoborze żelaza, natomiast prawidłowe i wysokie wartości MCV mogą wskazywać na niedobory witaminy B12 albo kwasu foliowego. Warto spojrzeć także na wyniki badań leukocytów (WBC, białych ciałek krwi) – ich wysokie ilości mogą świadczyć o chorobach i stanach zapalnych, które też mogą być przyczyną anemii, a wysokie ilości eozynofilii mogą wskazywać na tasiemczycę.

Sama morfologia najczęściej nie wystarcza do postawienia diagnozy i jest tylko wskazaniem na kierunek dalszych badań. Potrzeba dobrego specjalisty, żeby znalazł prawdziwą przyczynę anemii, a niestety wielu lekarzy sobie z tym nie radzi. Braki żelaza, miedzi, witamin B12, B6 i kwasu foliowego to najczęstsze, ale nie jedyne przyczyny anemii.

Podyskutuj o anemii: Polskie forum paleo. Zadaj pytanie albo podziel się doświadczeniami i pomóż innym!


Chcesz dostawać informacje na maila o nowych postach na stronie PaleoSMAK? Nie spamujemy, szanujemy prywatność i zawsze możesz się wypisać.

Czytaj też: Dieta na anemię | Co to jest dieta paleo? | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Dieta na… | Zboża szkodzą | Czy dieta paleo jest dietą odchudzającą? | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo

Dodaj komentarz przez Facebooka poniżej albo formularzem na dole strony:

8 komentarzy do “Anemia – fakty i mity”

  1. Witajcie.

    Rok temu zmieniliśmy rodzinnie  dietę.

    Wyeliminowalismy całkowicie cukier, gluten, mieso wieprzowe, nabiał oraz unikamy chemii tzw rosolki,  margaryny.

    Jemy kaszę,  warzywa ,owoce, masło,  smalec gęsi, orzechy. W sumie bardzo w stronę diety paleo.

    Suplemenujemy się Wit D3, k2mk7, magnez, kwas l  askorbinowy, b complex, cynk, selen, jod, niacyne,  Wit A, bor, tauryna.  Ruszamy się dużo,  jeździmy na rowerze , spacerujemy.

    Właśnie odebrałam wyniki z badań krwi i nastapiło załamanie. 

    Hemoglobina spadla z 14 na 12, WBC 5.8 na 4.2 , RBC4.30 na  3.64 . Hct 38 na 33.8 ( wszystko pokazuje poniżej normy ) i bardzo niskie trójglicerydy 29.2 a norma od 50 dobra.

    Poratujcie bo już nie rozumiem.

    Z tego wynika że jak jadłam cukier , gluten i to wszystko to miałam lepsze wyniki niż obecnie?

    1. Na pewno jesz mięso i ryby? Jesz wystarczająco dużo białka i żelaza? Jesz wołowinę i jajka? Jak niewiele, to możesz mieć braki witaminy B12 i przez to anemię i zaburzenia metylacji.
      Spadek WBC zdarza się często po przejściu na zdrowe odżywianie, niektórzy notują także niewielkie spadki RBC i hemoglobiny bez uszczerbku dla zdrowia. Niestety nie wiem, skąd takie wyniki i dlaczego tak się dzieje. Morfologia to tanie badanie (poniżej 10 zł chyba) – możesz je powtórzyć. Jesteś pewna, że nie piłaś za dużo wody przed badaniem? Pijąc dużo wody wcześniej możesz nieco "rozwodnić krew", co może mieć pewien wpływ na wyniki.
      Jak się czujesz? Czujesz się lepiej? Czujesz się zdrowa? Pamiętaj, że nie można fiksować się numerkami i normami, które są zrobione dla 95% społeczeństwa – czyli dla schorowanych i niedożywionych ludzi. Zdrowe organizmy niekoniecznie mieszczą się w tych normach.
      Oczywiście jak masz jakieś obawy o swoje zdrowie powinnaś udać się do lekarza. Ja osobiście zwracam większą uwagę na moje samopoczucie i kondycję psychiczną i fizyczną niż numerki, choć oczywiście je uwzględniam w monitorowaniu stanu zdrowia.

      1. Mięso jemy raz w tygodniu. Ryby tak średnio bo nie mamy dostępu do ryb czystych niehodowlanych ( tuczonych chemią ) . Sporadycznie makrela wędzone. Co do jajek to codziennie spożywamy min 4 jajka ale są to jajka z domowego źródła więc zdecydowanie lepsze niż sklepowe. Wit b12 właśnie mi się skończyła ale była to b12 metylowana więc  z tej strony powinno być ok. Pół roku poziom 1800 w normie do 600 ??

        Morfologie powtórzę zaraz w miarę możliwości bo obecnie mam nocki. Co roku wychodzą mi jakieś cuda w moczu i w tym roku postanowiłam dużo pić. Mocz wyszedł rewelacyjnie i prawdopodobnie rozrzedzilam tym piciem krew .

        Moje samopoczucie jest zdecydowanie lepsze niż rok temu. Mam więcej sił, energii do życia. Daleko mi do tego co było, brak chęci do wyjścia na spacery czy do jakiejkolwiek innej aktywności.

        Jak powtórzę badania to odezwę się .
        Dziękuję za pomoc. Pozdrawiam

  2. Witaj! Czy mógłbyś podpowiedzieć jakie najniższe wartości RBC, HGB, HCT są jeszcze ok dla kobiet w ciąży?

    1. Niestety nie jestem lekarzem. Na pewno dla kobiet w ciąży te wartości mogą być niższe niż tradycyjne normy, ale co do szczegółów zapytaj lekarza. Niektórzy przyjmują, że w ciąży poziom hemoglobiny nie powinien być niższy niż 11,0 g/dl, ale zależy to też od czasu – najniższe wartości są z reguły pod koniec ciąży.
      Jedząc zdrowo w czasie ciąży, unikając zbóż, a jedząc wołowinę i dużo zielonych warzyw, nie masz raczej co się martwić o anemię. Pamiętaj, żeby mieć jakieś porównanie do wyników sprzed ciąży, niektórzy naturalnie mają dość niskie wartości RBC, HGB i HCT w dolnych granicach norm albo nawet lekko poniżej, choć są bardzo zdrowi. Taka kobieta w ciąży może osiągnąć naprawdę niskie wyniki, wciąż niemając anemii.

      1. Bardzo Ci dziękuję za odpowiedź. Oczywiście wiem, że nie jesteś lekarzem ale wiesz dobrze, że na naszych lekarzy nie można liczyć =( A pytam Ciebie o zdanie, bo widzę, że masz dużą wiedzę =) Dietę przed ciążą miałam super restrykcyjnie zdrową przez długi czas ale teraz niestety hormony namieszały i nie jestem w stanie jeść np. warzyw. Na mięso też mam dużo mniejszą ochotę, a podroby to już w ogóle.. =( Tym którzy nie byli nigdy w ciąży trudno to zrozumieć. Dodatkowo zapotrzebowanie na glukozę znacznie mi się zwiększyło i z tych względów dietę mam dużo gorszą. Niestety jem chleb (bezglutenowy) ale na szczęście na zakwasie. Jak by nie było RBC, HGB i HCT pospadały, choć rzeczywiście nigdy nie miałam jakiś super wysokich tych wskaźników. No ale się zastanawiam, czy powinnam przyjmować więcej żelaza w suplemencie? W multi prenatalnej mam 45mg. Ferrytynę przed ciążą miałam 144. Jeśli możesz coś jeszcze w moim przypadku podpowiedzieć to będę bardzo wdzięczna =)

        1. Wciąż polecam znalezienie dobrego lekarza albo dietetyka, jeśli masz jakiekolwiek obawy o zdrowie swoje albo dziecka. Jeśli jesz bardzo mało warzyw i mięsa, a dużo zbóż, to preparaty z żelazem mogą się rzeczywiście przydać. Koniecznie pamiętaj też o kwasie foliowym i witaminie B12 (tej ostatniej nie da się przedawkować).
          Jadasz w ogóle ryby? Wiem, że niektóre kobiety w ciąży kompletnie odrzuca od wędzonych, smażonych czy gotowanych na parze ryb, ale za to mogą ze smakiem jeść niektóre konserwy rybne. Oczywiście konserwy nie są doskonałym pożywieniem, ale lepsza konserwa rybna, niż nic.

  3. Dziękuję za ten wpis! Sama mam dość często nawracającą anemię i zazwyczaj sprowadza się to do morfologii, przepisania tabletek i jedzenia buraków, w skrócie, a powinnam bardziej przyjrzeć się przyczynie.

Dodaj komentarz

Twój adres nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone symbolem *

Dieta paleo po polsku i styl życia dla dzieci i dorosłych