Dieta GAPS

Dieta GAPS została opisana przez Natashę Campbell-McBride w jej wydanej w 2004 roku książce Zespół psychologiczno jelitowy – Naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji i schizofrenii. Nazwa GAPS pochodzi od angielskiego skrótu Gut and Psychology Syndrom, czyli po polsku właśnie Zespół psychologiczno jelitowy.

Książka jest wynikiem wielu lat pracy autorki z dziećmi i dorosłymi z problemami neurologicznymi i psychicznymi, jak autyzm, ADHD, schizofrenia, dysleksja, dyspraksja, depresja, stany lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, psychozy maniakalno-depresyjne itp.

Węglowodany, pokarmy skrobiowe, Paleo SMAK

Czym jest dieta GAPS? Natasha Campbell-McBride słusznie zauważyła, że większość problemów psychicznych ma tak naprawdę swe źródło w chorych jelitach i zaczęła z powodzeniem stosować dietę SCD do leczenia swoich pacjentów. Z biegiem lat rozwinęła to podejście i swoją dietę nazwała GAPS. Samą dietę SCD zdefiniował 50 lat temu pediatra Sidney V. Haas, później pracowała nad nią matka jednej z jego pacjentek Elaine Gottschall (czytaj więcej: Dieta SCD).

Dieta GAPS jest więc podobna do SCD i ich główne założenia są takie same – żadnych złożonych węglowodanów, jednak o ile SCD głównie określa, czego nie jeść, to GAPS jest wieloetapowym programem żywieniowym skupiającym się bardziej na tym, co jeść (w szczególności rosoły i domowe kiszonki – probiotyki), mającym na celu poprzez przywrócenie jelit do zdrowia poprawę stanu psychicznego. Cały proces może zająć nawet rok.

Dietę GAPS można określić jako szczególnie restrykcyjny typ diety paleo, czyli naturalnego sposobu żywienia naszych przodków, zgodnie z którym ewoluowaliśmy przez setki tysięcy lat. Stosunkowo niedawna rewolucja agrarna wprowadziła do naszej diety zboża i nabiał – tanie pożywienie, ale również źródło wielu problemów i chorób. Czytaj więcej na ten temat: Co to jest dieta paleo? | Co jedli nasi przodkowie? | Rewolucja agrarna | Efekty diety paleo.

Współczesna medycyna i dietetyka wciąż jest bardzo daleko od diagnozowania choroby na talerzu, czyli rozwiązywania jej u źródeł. W końcu na studiach medycznych nauka o pigułkach trwa latami, a zajęcia o żywieniu to poszczególne godziny w trakcie całych studiów. Bardzo powoli zaczyna docierać do mediów, że autyzm i inne zaburzenia mają źródła w jelitach (np. tutaj), choć koncerny farmaceutyczne zrobią wszystko, żeby zaburzenia leczyć lekarstwami, a nie zmianą diety.

Dieta GAPS składa się z podzielonej na sześć etapów diety wprowadzającej oraz następującej po niej diecie stałej, na którą się przechodzi do końca życia.

Dieta GAPS, wprowadzenie, poszczególne etapy:

  1. Głównie rosół z kości i mięsa (przepis), szpik kostny (przepis), tłuszcz zwierzęcy oraz stopniowe wprowadzanie soków z kiszonek.
  2. Wciąż rosół, wprowadzamy surowe żółtka i niektóre warzywa duszone, coraz więcej soków z kiszonek.
  3. Wprowadzenie awokado, naleśniki bezzbożowe, jajka (także smażone i gotowane), dużo zdrowych tłuszczów, poza sokami także warzywa z kiszonek.
  4. Dochodzi mięso gotowane i pieczone, soki z warzyw, chleby bezzbożowe (przepisy).
  5. Pure z gotowanych jabłek, pierwsze surowe warzywa.
  6. Jemy wszystkie dozwolone pokarmy, także surowe owoce.

Stała dieta GAPS jest dość podobna do SCD, choć wciąż zdecydowanie poleca rosół i probiotyki: domowe kiszonki, kefiry i jogurty. Pokarmy zabronione są bardzo podobne do tych z diety SCD. Co ciekawe, dieta GAPS zaleca lekkie i późne śniadania.

O ile dobrze tolerujesz nabiał, to kefiry i jogurty mogą być z mleka krowiego albo koziego. W przeciwnym przypadku pozostaje kefir wodny i jogurt na mleku kokosowym.

Wprowadzenie do diety GAPS może być rzeczywiście trudne, szczególnie dla osoby jedzącej głównie zboża i nabiał to będzie wielka rewolucja. Warto wcześniej poćwiczyć samodzielne gotowanie rosołu (przepis), pieczenie szpiku (przepis) oraz bezzbożowe naleśniki (przepis, przepis, przepis) i chleby (choć niekoniecznie wszystkie z nich są dozwolone na tej diecie):

Możesz rozważyć także stopniowe wprowadzanie ograniczeń, np. najpierw zrezygnować ze zbóż, po jakimś czasie z nabiału, a dopiero potem zrobić właściwe wprowadzenie do GAPS. Czytaj więcej na ten temat: Paleo dla początkujących.

Dietę GAPS można stosować na sobie, wielu rodziców także widzi sukcesy w przestawianiu dzieci autystycznych lub nadpobudliwych na dietę GAPS, choć w wielu przypadkach samo paleo powinno także przynieść widoczne efekty (czytaj więcej: Autyzm i zespół Aspergera).

Dieta GAPS – czego nie można jeść?

  • zbóż, absolutnie żadnych (kukurydza to zboże), także pseudozbóż (gryka, quinoa, chia…)
  • większość wędlin i przetworzonego mięsa
  • nabiał (z wyjątkiem fermentowanego, jak dobrze je tolerujesz)
  • puszkowane owoce i warzywa, a także kupne soki owocowe
  • wielu strączkowych (soja, ciecierzyca, większości fasoli)
  • warzywa skrobiowe: ziemniaki, bataty, pasternak…
  • jakichkolwiek produktów zawierających gluten, skrobię lub kazeinę

Ile jeść węglowodanów na diecie GAPS? Niestety nie ma na to pytanie prawidłowej w każdym przypadku odpowiedzi. W przypadku autyzmu i podobnych zaburzeń dobrze może się sprawdzić dieta wręcz pozbawiona węglowodanów, ale w innych przypadkach może się okazać, że lepiej nie ograniczać ich zbytnio – należy jeść miód i nieskrobiowe owoce.

Zobacz też nasze wskazówki odnośnie mięsa: Mięso – zdrowie, pieniądze, sumienie oraz ryb: Ryby a rtęć

Pamiętaj, żeby jeść tłuszcz! Badania pokazały, że w mózgach dzieci autystycznych jest mniej cholesterolu niż w mózgach ich rówieśników. Ograniczając węglowodany musisz dostarczyć dużo zdrowych tłuszczów, żeby zapewnić potrzeby energetyczne organizmu.

Zainteresowanym bardzo polecam wspomnianą już książkę Natashy Campbell-McBride Zespół psychologiczno jelitowy, która szczegółowo opisuje dietę GAPS, jej poszczególne etapy i dostarcza dużo wiedzy i praktycznych wskazówek.

Ze względu na podobieństwa do SCD zobacz także: Przepisy SCD. Wszystkie jadłospisy paleo na naszej stronie zawierają informację, które składniki mieszczą się w diecie SCD/GAPS, a które nie.


Chcesz dostawać informacje na maila o nowych postach na stronie PaleoSMAK? Nie spamujemy, szanujemy prywatność i zawsze możesz się wypisać.

Podyskutuj o diecie GAPS: polskie forum paleo. Zadaj pytanie albo podziel się swoimi doświadczeniami i pomóż innym!

Czytaj więcej: Dieta paleo | Paleo dla początkujących | Żywieniowe fakty i mity | Dieta na… | Rak żywi się cukrem | Zboża szkodzą | Węglowodany tuczą a nie tłuszcz | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo

Dodaj komentarz przez Facebooka poniżej albo formularzem na dole strony:

7 komentarzy do “Dieta GAPS”

  1. Fasola, groch i rośliny strączkowe nie są wskazane. A jak jest np z ciecierzycą i soczewicą?

  2. Ja dodam tylko, że na diecie GAPS nie wolno jeść prawie żadnych przetworzonych marketowych/sklepowych produktów.
    W szczególności nic co zawiera jakiekolwiek E.
    Żadnych konserwantów, wzmacniaczey smaku, barwników, polepszaczy, oraz pozostałej chemii spożywczej.

    Cytat z Nikosia Dyzmy "Mówiłem że to spożywcze, a NIE
    że do JEDZENIA!"

    I według mnie jest to dieta nie restrykcyjna tylko po prostu w dużej mierze naturalna.

    Pani Doktor wskazuje także na zagrożenie zanieczyszczenia organizmu przez tłuszcze trans.
    Niektórzy zapominają, że tłuszcze trans to nie tylko te z margaryny, ale też powstające w wyniku długotrwałego smażenia lub w wysokiej temperaturze.
    A więc :
    kotleciki mielone, schabowe, placuszki, fryteczki, naleśniczki itp wszystkie które nie są z pierwszego smażenia, czyli każda kolejna porcja smażona na tym samym oleju…

    Moja śp.Babcia dopiero w wieku 65 lat prawie wyelimowała smażone z jadłospisu, a zastąpiła gotowanym. Dzięki temu i schudła i zdrowsza się stała i miała szansę dożyć prawie 90 lat.

    A więc… niekoniecznie surowe mięso (dla mnie zupełnie odpada, bo mogą być różne naturalne dodatkowe historie ') ani nawet surowe jajka, a jak już to najpierw wyparzone, bo jak udowodniła Dr. Clark salmonella występuje tylko na skorupce,
    Ale z pewnością gotowane na tzw wolnym ogniu, czyli delikatnie :))

    Zdrówka i smacznego, bo nawet przy GAPS można smacznie jeść :))

  3. Nie rozumiem sprzeczności w artykule – jest informacja, że nie można jeść nabiału a polecane są kefiry i jogurty?
    Nie można jeść warzyw skrobiowych: ziemniaki, bataty, pasternak…a podany jest przepis na chleb paleo (z ziemniaków i lnu)…
    Coś tu jest chyba nie tak…

    1. Kefir może być wodny, a jogurt na mleku kokosowym. Jak klikniesz na przepis na omawiany chleb, to zobaczysz, że nie jest dozwolony na diecie SCD. Lista chlebów jest automatycznie wygenerowana.
      Ale masz rację, nie jest to do końca jasne, właśnie poprawiam te nieścisłości.

Dodaj komentarz

Twój adres nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone symbolem *

Dieta paleo po polsku i styl życia dla dzieci i dorosłych