SIBO (small intestinal bacterial overgrowth czyli zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim) jest jednym z niedawnych odkryć medycyny i wiąże się z nim wiele mitów i pytań bez odpowiedzi. Co to jest SIBO i czego tak naprawdę o nim nie wiemy?

Flora bakteryjna naszych jelit jest niezmiernie ważna dla naszego zdrowia – bakterie w jelitach decydują o naszym nastroju, zdrowiu, a nawet o apetycie. Większość bakterii żyje w jelicie grubym – co najmniej miliard na mililitr płynu!

W jelicie cienkim powinno być dużo mniej bakterii (mniej niż 10.000 na mililitr płynu) i powinny to być inne bakterie, niż te żyjące w jelicie grubym. SIBO pojawia się, gdy w jelicie cienkim żyje więcej bakterii albo są one „innego typu”.

Na wielu stronach możecie wyczytać o potencjalnym wpływie SIBO na nasze zdrowie – jakie są objawy, przyczyny i jak je można leczyć. Nie ma sensu rozpisywać się o tym, więc tutaj będzie o tym tylko skrótowo.

Nie do końca wiemy, jakie są przyczyny SIBO, ale wiemy, jakie schorzenia i problemy zdrowotne często występują z nim razem:

• niska kwasowość żołądka
• zespół jelita drażliwego {1}
• celiakia albo choroba Leśniowskiego-Crohna
• nadczynność tarczycy {2}
• przebyte operacje chirurgiczne jelit
• cukrzyca zarówno typu 1 jak i 2 {3}
• niewydolność serca {4}
• wielokrotne terapie antybiotykami
• miażdżyca {5}
• choroby organów wewnętrznych takie jak marskość wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, niewydolność nerek

Niektóre z nich mogą być przyczynami, inne efektami, a jeszcze inne są tylko skorelowane, tzn często wykrywa się je razem.

Objawów SIBO może być dużo, najczęściej wymienia się:

• bóle i dyskomfort brzucha
• wzdęcia, nadmierna produkcja gazów, odbijanie się
• biegunki i/lub zaparcia
• zgaga, refluks
• utrata wagi, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, tzw. „mgła umysłowa” {6}

Tak naprawdę dopiero uczymy się o skomplikowanych interakcjach pomiędzy naszymi jelitami i zamieszkującymi je bakteriami. Ba, to nie tylko bakterie! Od niedawna mamy też termin SIFO dotyczący przerostu grzybów (głównie Candida) w jelicie cienkim {7, 8}.

Co wiemy i czego nie wiemy o SIBO? Ile w tym jest nieprawdy?

Test oddechowy jest rzetelną metodą diagnozy SIBO – FAŁSZ.

Teoretycznie SIBO wykrywa się badając wydychane powietrze pod kątem wodoru albo metanu po podaniu glukozy lub laktulozy. Niestety można mieć sporo wątpliwości do wyniku takiego badania.

Przede wszystkim zastanawiające jest, że wśród klientów tzw. alternatywnych klinik medycznych (takich, które nie boją się soli czy cholesterolu) pozytywny wynik SIBO jest u 90% badanych {9}.

Jeśli 90% badanych ma test pozytywny, to albo nie jest to choroba, albo badanie jest do kitu, prawda? Poza tym naukowcy nie są zgodni do tego, jakie ilości wydychanego wodoru albo metanu dają diagnozę SIBO, a jakie nie i twierdzą, że testy oddechowe są nierzetelne {10}.

Wiemy też, że test oddechowy po podaniu laktulozy daje często fałszywy wynik pozytywny (tzn. pokazuje, że zdrowi ludzie mają SIBO), a test po glukozie zachowuje się odwrotnie, czyli daje często wynik fałszywie negatywny (nie wykrywa chorych).

Nie wiemy, czy SIFO (przerost grzybów) wpływa jakoś na wynik testu oddechowego. SIFO i SIBO występują często razem i mają podobne objawy {11}, może stąd część naszych problemów z diagnozą?

SIBO jest zawsze stanem chorobowym – FAŁSZ.

Strony opisujące przerost bakteryjny jelita cienkiego prześcigają się w wymienianiu metod leczenia wraz z zachęcaniem do nielekceważenia tej poważnej choroby. Widzimy milczące założenie, że SIBO jest zawsze złe.

Z badań naukowych wiemy, że 20-30% ludzi całkowicie zdrowych, bez żadnych objawów, ma SIBO {9}. Z praktyki wiemy też, że u niektórych chorych po wyleczeniu SIBO problemy zdrowotne wcale nie mijają.

Być może SIBO jest powszechne (jak wyrostek robaczkowy), ale powoduje problemy u niewielkiej części z nas? Albo SIBO jest symptomem, a nie powodem problemów zdrowotnych? Leczenie SIBO można wtedy porównać do leczenia termometru pokazującego gorączkę. Niektórzy naukowcy właśnie skłaniają się do SIBO jako symptomu, który ma jakąś inną, pierwotną przyczynę {12}.

Nie twierdzę, że SIBO należy zignorować i nie należy go leczyć. Myślę, że warto to rozważyć, ale nie warto obsesyjnie skupiać się tylko na SIBO, bo może to być fałszywy trop i łatwo przesadzić z testami i eliminowaniem pokarmów na ślepo. Są podobne głosy także w nauce {13}.

Potrafimy wyleczyć SIBO – FAŁSZ.

Mamy kilka metod leczenia SIBO, ale ich skuteczność jest niska. Terapia rifaksyminą leczy około 40% przypadków. Łącząc rifaksyminę z innymi środkami można osiągnąć lepsze wyniki, ale wciąż dalekie od skuteczności. Mamy nawet badanie, według którego terapia ziołowa ma taką samą skuteczność jak rifaksymina {14}.

Poważnym problemem jest to, że niektórzy pacjenci czują się gorzej po leczeniu SIBO! Terapia, która miała im pomóc, tylko zaszkodziła. Innym problemem jest nawracanie SIBO – w prawie połowie przypadków SIBO powraca.

Jeśli jakaś terapia ma niską skuteczność i dodatkowo wysoką ilość powtórnych zachorowań, to ciężko ją nazwać leczeniem.

SIBO jest przyczyną problemów trawiennych – czasem PRAWDA, czasem FAŁSZ.

Milczące założenie, że to właśnie SIBO jest powodem problemów zdrowotnych skutkuje czasem rozczarowaniem, gdyż nawet lata spędzone na leczeniu SIBO nie przynoszą żadnego rezultatu.

A może SIBO występuje z SIFO (za dużo grzybów, najczęściej Candida) i to SIFO jest przyczyną problemów, a my skupiamy się na SIBO?

Tak naprawdę nie wiemy dokładnie, jak jest. U niektórych z nas rzeczywiście SIBO może być przyczyną naszych schorzeń, ale u innych SIBO i inne problemy mają wspólne, głębiej ukryte powody.

Te pierwotne przyczyny, powodujące zarówno SIBO jak i problemy trawienne, to mogą być między innymi przewlekłe stany zapalne, choroby takie jak borelioza, infekcje wirusowe jelit, zatrucia metalami ciężkimi albo innymi toksynami lub też choroby mitochondrialne.

Podczas leczenia SIBO należy unikać prebiotyków i probiotyków – FAŁSZ.

Na chłopski rozum to się zgadza – jak mamy za dużo bakterii w jelicie cienkim, to powinniśmy unikać ich karmienia albo dodawania nowych. Niestety żadne badania tego nie potwierdzają.

Praktycznie wszystkie badania nad SIBO wskazywały na pozytywną rolę probiotyków (zarówno z i jak i bez terapii antybiotykowej), a niektóre z nich na pomocne działanie prebiotyków.

Jest dużo różnych szczepów bakterii i wiele postaci SIBO. Na pewno są tacy, którym probiotyki i prebiotyki pogorszą stan zdrowia podczas SIBO, ale wielu innym mogą pomóc – nie można generalizować.

Bardzo możliwe, że jedną z głównych przyczyn SIBO jest chore jelito grube, które zachowuje się nieprawidłowo i cofa część treści trawiennej z powrotem (normalnie to nie zachodzi). Probiotyki mogą pomóc wyleczyć jelito grube i przez to także SIBO.

Wieloletnie stosowanie diety FODMAP zapobiega nawrotom SIBO – FAŁSZ.

Choć znów początkowo wydaje się to słuszne, to badania wykazały, że stosowanie diety FODMAP w dłuższych okresach czasu źle wpływa na różnorodność i jakość pożytecznych bakterii w jelicie grubym {9}.

Z przyczyn wymienionych powyżej nie jest to dobry pomysł – zdrowe jelito grube jest podstawą zdrowia całego organizmu.

Dieta FODMAP rzeczywiście może pomagać na zespół jelita drażliwego, ale poprzez negatywne zmiany w jelicie grubym może wręcz gwarantować nawrót SIBO.

Dieta FODMAP wyklucza naprawdę wiele zdrowych pokarmów, więc sam zalecam stosowanie jej tymczasowo, a potem ponowne wprowadzenie jak największej ilości pokarmów.

Im bardziej różnorodna dieta, tym lepiej dla całego organizmu, więc długoterminowa rezygnacja z wielu pożytecznych pokarmów nie jest rozsądna.

W SIBO chodzi o ilość bakterii, a nie ich rodzaje – FAŁSZ.

Do tej pory głównie uważano, że w przypadku SIBO problemem jest za dużo bakterii w jelicie cienkim, a nikt nie skupiał się na ich rodzajach. Tymczasem najnowsze badania dowodzą, że ilość bakterii w jelicie cienkim zależy od diety, a problemy chorobowe zaczynają się, gdy zaczynają wśród nich przeważać patogeny {15, 16}.

Choć dopiero raczkujemy w badaniach typów bakterii w jelicie cienkim, to według pierwszych badań u osób zgłaszających objawy SIBO obserwuje się za mało bakterii rodzaju Prevotella {15}, które bardzo lubią błonnik.

Można wymieniać więcej, ale najważniejsze tematy zostały poruszone. SIBO istnieje i może być problemem zdrowotnym, jednak wciąż więcej nie wiemy, niż wiemy.

Jeśli uważasz, że masz SIBO, to możesz spróbować leczenia, choć pamiętaj, że choć stosowane w tych przypadkach antybiotyki są dość łagodne, to są to wciąż antybiotyki, których używanie ma konsekwencje i powinno być naprawdę koniecznością.

Pamiętaj też, że w przypadku SIBO jest wiele wątpliwości i pytań bez odpowiedzi. Na pewno kolejne lata przyniosą nowe odkrycia, ale nie sądzę, że będziemy wiedzieć dużo więcej.

Niektórzy sugerują, że u źródła problemów jest cukier {16} i w wielu przypadkach nie trzeba przechodzić całkowicie na dietę FODMAP, a wystarczy pozbyć się tylko węglowodanów prostych (cukru, miodu).

Powyższy tekst powstał w oparciu o artykuły {9, 16} nieocenionego Chrisa Kressera i niektóre powyższe akapity mogą być ich luźnym tłumaczeniem.

Podyskutuj o SIBO, zdrowiu i odżywianiu: polskie forum paleo – zadaj pytanie albo podziel się doświadczeniami i pomóż innym!

Czytaj więcej: Co to jest dieta paleo? | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Żywieniowe fakty i mity | Zboża szkodzą | Rak żywi się cukrem | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo