Śledzę ukazujące się badania naukowe, żeby być mniej więcej na bieżąco (co przy ich ilości jest naprawdę ciężkie). Niedawne badanie pokazujące, że sowy (idący późno spać) wyraźnie częściej chorują na choroby serca, zainteresowało mnie na tyle, że postanowiłem sprawdzić, co nauka twierdzi o różnicach pomiędzy sowami i skowronkami.

Chyba wszyscy to wiedzą, ale warto wyjaśnić – skowronki to idący wcześnie spać i wstający wcześnie, a sowy to ich przeciwieństwo. Ponieważ ja sam zaliczam się do tych ostatnich, to zainteresowały mnie omawiane badania.

Od dawna wiemy o tym, że za mało snu wyraźnie koreluje z niezliczonymi problemami zdrowotnymi. Jest na ten temat tyle badań, że nie trzeba wymieniać nawet przykładów. Więcej na ten temat i o tym, jak spać: Zdrowy sen.

Wydawało mi się jednak, że o ile dostajemy wymaganą ilość snu, to nie ma większego znaczenia, czy idziemy wcześniej czy później spać. Postanowiłem to sprawdzić.

Badanie, od którego zacząłem poszukiwania, ukazało się niedawno i objęło prawie 2000 uczestników w wieku 19-81 lat. Podzielono ich na 3 grupy – sowy, skowronki i grupę pośrednią (na podstawie informacji z kwestionariuszy).

Wzięto pod uwagę wiek, płeć oraz wskaźnik BMI i w ten sposób (eliminując niektórych) uzyskano 3 wyrównane pod kątem tych parametrów grupy liczące każda po 145 osób.

Okazuje się, że nie było różnic pomiędzy grupą poranną (skowronkami) i pośrednią, ale za to sowy miały podwyższone poziomy cholesterolu całkowitego, LDL, nie-HDL i trójglicerydów {1}.

Sowy miały także wyraźnie gorszy wskaźnik AIP (ang. Atherogenic Index of Plasma), który bardzo wyraźnie koreluje z chorobami serca {2}.

Choć grupy wyrównano pod kątem płci, wieku i BMI, to mogły być pomiędzy nimi istotne różnice, np. sowy mogły dużo więcej palić i mniej ruszać się niż skowronki – nie wiadomo.

Postanowiłem sprawdzić, jakie inne badania mamy na temat wstających rano albo późno. Okazuje, że jest ich całkiem sporo.

Badanie 203 dorosłych wykazało, że sowy mają gorszy sen, wyższy poziom glukozy w krwi po posiłkach i większe ryzyko insulinooporności {3}.

Badanie włoskich studentów wykazało, że sowy gorzej sypiają, częściej palą, piją alkohol i jedzą późno {4}. Może to wyjaśnia część różnic? Może bycie sową nie jest takie złe, tylko skojarzone z tym palenie?

Inne badanie obejmujące 6631 Włochów w wieku 14-19 lat wykazało, że sowy śpią mniej i nieregularnie, mają więcej urazów, problemów ze skupieniem uwagi, gorsze wyniki w szkole, zażywają więcej używek i są bardziej nieszczęśliwi {5}.

Badanie 163 amerykańskich nastolatków wykazało to samo: sowy mniej śpią, mają problemy zdrowotne i emocjonalne, gorsze wyniki w szkole itp itd {6}.

Może po prostu sowy mniej śpią i stąd te problemy? Mamy inne badania pokazujące wyraźnie, że tak jest {7}.

Badań jest dużo, wszystkie podobne do siebie i nie warto wymieniać ich wszystkich. Wymienię jeszcze tylko ciekawe dwa, pierwsze o tym, jak cykl dobowy rodziców wpływa na dzieci.

Przebadano 1220 matek, 1116 ojców, 993 niemowląt w wieku 3 miesięcy, 990 w wieku 8 miesięcy, 958 dzieci w wieku 18 miesięcy i 777 dwulatków. Co ciekawe, to, jak i kiedy spali ojcowie, nie miało najmniejszego wpływu na dzieci.

Była za to wyraźna korelacja – dzieci mam chodzących późno spać miały więcej problemów ze snem, co może objawić się jako najprzeróżniejsze problemy zdrowotne w ich życiu dorosłym {8}.

Inne ciekawe badanie wykazało, że sowy mają większe szanse na depresję i podobne problemy psychiczne. Mają za to niższe ciśnienie krwi, mniejszą wagę ciała i mniej centymetrów w pasie {9}.

Przeczytałem naprawdę sporo badań na ten temat i prawie wszystkie potwierdzają, że sowy gorzej i mniej śpią, mają gorszą dietę, wyższy cukier w krwi po jedzeniu, problemy ze zdrowiem fizycznym i psychicznym, więcej palą i piją itd.

Jednak to wszystko są korelacje, czyli związki. Po prostu tak jest, że chodzący później do łóżka tacy są i już. Nie ma ani jednego badania, które by pokazywało wyraźnie, że jest przyczyna: chodzenie późno spać i skutki: problemy.

Inną sprawą jest to, że praktycznie wszystkie cytowane powyżej badania były oparte w całości lub części na ankietach i kwestionariuszach, a do jakości tych badań można mieć sporo zastrzeżeń. Czytaj więcej na ten temat: Badania żywieniowe – jedna wielka ściema (7 przyczyn).

Czy jeśli późno idę do łóżka, ale dbam o właściwą ilość snu, nie palę, zdrowo się odżywiam i dbam o prawidłowy sen, to jestem w gorszej sytuacji od kogoś innego, kto różni się ode mnie tylko tym, że idzie do łóżka wcześniej (i wstaje wcześniej)?

Nie znalazłem odpowiedzi na to pytanie. Co myślicie na ten temat? Jesteście sowami czy skowronkami?

Czytaj więcej: Dieta paleo | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Żywieniowe fakty i mity | Dieta na… | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo