Tętno spoczynkowe - 10 nieznanych faktów • PaleoSMAK

Tętno (puls) to falisty ruch naczyń tętniczych spowodowany pracą serca. Większość z nas pewnie potrafi wyczuć puls na nadgarstku, a niektórzy wiedzą, że naturalnie noworodki mają dość szybkie tętno (grubo ponad 100 uderzeń na minutę), które z wiekiem stopniowo maleje, by dojść do około 70 w wieku dorosłym.

Niedawna natrafiłem na bardzo ciekawy artykuł, który podaje dużo do tej pory powszechnie nieznanych faktów o tętnie spoczynkowym. Tętno spoczynkowe to ilość uderzeń naszego serca, kiedy odpoczywamy. Podczas aktywności fizycznej tętno idzie w górę, bo organizm ma większe zapotrzebowanie na tlen.

Skąd pochodzą opisywane poniżej fakty? Większość to dane firmy Fitbit, która produkuje między innymi opaski na rękę monitorujące aktywność fizyczną. Użytkownik dostaje dzięki temu dane dotyczące swoich ćwiczeń, tętna, snu itp.

Wszystkie te dane są także przesyłane do firmy Fitbit, które je agreguje (na tym etapie są one już całkowicie anonimowe). W tej chwili Fitbit posiada 150 miliardów godzin zapisów tętna użytkowników swoich produktów.

Nikt nigdy do tej pory nie zebrał takiej ilości danych. Weźmy jednak pod uwagę to, że nie są to badania naukowe, a statystyki dotyczące klientów firmy Fitbit, którzy nie są reprezentatywną próbką społeczeństwa, bo z reguły są to osoby aktywne fizycznie o dużej świadomości zdrowia i lubiące nowe technologie.

Jakie to są więc powszechnie nieznane fakty dotyczące tętna spoczynkowego?

1. Im wyższe tętno spoczynkowe, tym większe ryzyko przedwczesnej śmierci

Taka korelacja została wykryta w wielu badaniach naukowych. Według Copenhagen City Heart Study masz dwa razy większą szansę na śmierć spowodowaną problemami z układem krążenia, kiedy masz tętno spoczynkowe 80, w porównaniu do osób z wynikiem poniżej 50. Albo trzy razy większą szansę, gdy masz tętno spoczynkowe 90 uderzeń na minutę.

W Chinach śledzono wyniki 100.000 osób przez 4 lata. Na każdy wzrost tętna spoczynkowego o 10 uderzeń na minutę, szansa na cukrzycę rosła o 23%.

Prawidłowe tętno spoczynkowe dorosłych mieści się najczęściej pomiędzy 60 a 100 uderzeń na minutę. Im mniej w tym zakresie, tym lepiej. Jeśli jest inne, to udaj się do lekarza, by to sprawdzić.

Sportowcy naturalnie mają niższe tętno spoczynkowe. Im więcej trenują – tym niższe. Usain Bolt ma 33, a rekord Guinnessa to 27 uderzeń na minutę.

2. Kobiety mają wyższe tętno spoczynkowe od mężczyzn

Panie mają naturalnie szybsze tętno niż panowie, różnica wynosi statystycznie od 2 do 5 uderzeń na minutę (zobacz obrazek poniżej).

A to ponoć mężczyznom mocniej bije serce na widok pięknej kobiety 🙂

Z czego to wynika? Kobiety są nieco mniejsze, więc ich także mniejsze serca muszą pracować nieco więcej, by zapewnić prawidłowe ciśnienie krwi.

3. U dorosłych tętno spoczynkowe rośnie do wieku 45-50 lat, po czym spada

U płodu serce bije 110-150 razy na minutę, u niemowląt 130, u dzieci 100, młodzieży 85, dorosłych 70, a u ludzi starszych 60 razy na minutę. Czyli z wiekiem stopniowo maleje, tak?

Guzik prawda 🙂 Po przekroczeniu 20 lat tętno spoczynkowe u kobiet jest stałe, a u mężczyzn zaczyna powoli rosnąć. U pań po przekroczeniu 45 lat, a u panów po 50 latach tętno zaczyna spadać aż do starości (ilustracja powyżej).

To dane Fitbit są naprawdę nowością, bo żadne badanie naukowe wcześniej nie wykazało takiej prawidłowości.

Nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Ten wzrost tętna to z reguły czas, kiedy mamy dzieci i nie mamy zbyt wiele czasu na sport, sen i zdrowe jedzenie. Tylko czemu jest to silniej widoczne u mężczyzn, kiedy to większość roboty z dziećmi spoczywa na kobietach?

4. Jest silna korelacja tętna z BMI (wskaźnikiem masy ciała)

Wskaźnik masy ciała (z angielskiego zwany BMI) to nasz ciężar w kg podzielony przez wzrost w metrach do kwadratu. Ten wskaźnik u sportowców pokazuje dziwne rzeczy, ale u nietrenujących dość dobrze wskazuje prawidłowy ciężar ciała, nadwagę albo otyłość.

Logiczne, że im ważymy więcej, tym serce musi bić szybciej, by zaopatrzyć w tlen większe ciało. Co ciekawe, niedowaga także nie jest zdrowa i optymalne BMI wydaje się być 20 u kobiet i 23 u mężczyzn.

5. Tętno spoczynkowe zależy od ilości czasu aktywności fizycznej

Choć ten fakt nie jest dużą niespodzianką, to ciekawe jest to, jak tętno zależy od ilości ćwiczeń.

Powyżej 250 minut tygodniowo aktywności fizycznej nie widzimy wiele korzyści. Wystarczy więc nieco ponad pół godziny dziennie dobrego ruchu, żeby zdecydowanie poprawić zdrowie.

Więcej ruchu, choć oczywiście nie zaszkodzi, nie da nam jakichś wielkich efektów.

6. Tętno spoczynkowe zależy od częstotliwości ćwiczeń

Nasze zdrowie zależy nie tylko od tego, ile się ruszamy, ale także jak często. Z poprzedniego punktu wynika, że 250 minut tygodniowo jest optymalne, ale nie odniesiesz prawie żadnych korzyści, jak będziesz siedzieć cały tydzień, a dopiero w niedzielę poćwiczysz parę godzin.

Tak samo 30 minut biegania rano a potem całkowity brak aktywności nie jest zbyt dobre. Dlatego mamy coraz więcej urządzeń mierzących nasze tętno, która każą nam co godzinę wstać od biurka i pospacerować kilka minut.

Dane Fitbit pokazują, że im częściej się ruszasz, tym niższe masz tętno spoczynkowe.

7. Aktywność fizyczna opłaca się w każdym wieku

U każdej grupy wiekowej tętno spoczynkowe spada wraz z wzrostem czasu spędzanego na aktywności fizycznej.

Okazuje się, że najwięcej na aktywności fizycznej zyskujemy w wieku około 40 lat.

Powyższy wykres pokazuje też, że najwięcej korzyści odnosimy mniej do 90 minut aktywności fizycznej dziennie. Nie musi to być intensywny trening, nawet spacer wystarczy.

8. Tętno spoczynkowe zależy od ilości snu

Im więcej snu, tym lepiej, tak? Otóż nie – zarówno za mało, jak i za dużo snu nie jest dla nas dobre.

Choć powszechnie uważa się, że powinniśmy spać 8 godzin, to najniższe tętno spoczynkowe mamy, gdy śpimy 7 godzin. Choć wykres tego tak dokładnie nie pokazuje, to Fitbit przyznaje, że najlepiej (dla serca) spać dokładnie 7 godzin i 15 minut 🙂

Choć wydaje się każdemu, że 5 godzin snu na dobę to zdecydowanie za mało, to według powyższych zaskakujących danych – mamy takie samo tętno spoczynkowe śpiąc 5 albo 8,5 godziny.

Nie, nikomu nie polecam spać tylko 5 godzin. Sen jest wyjątkowo ważny dla naszego zdrowia. Jednak optymalną długością wydaje się być mniej więcej 7-8 godzin – nie więcej (zobacz więcej: Zdrowy sen).

9. Tętno spoczynkowe zależy od tego, w jakim kraju mieszkasz

Co wydaje się absurdalne, jest korelacja tętna spoczynkowego z krajem i kontynentem zamieszkania. Fitbit ma dane użytkowników z 55 krajów i można z nich uzyskać bardzo ciekawy wykres:

Oś pozioma pokazuje przeciętną ilość czasu spędzanego aktywnie przez mężczyzn (pamiętaj – to nie jest średnia dla wszystkich mieszkańców tego kraju, a tylko użytkowników Fitbita).

Co ciekawe – ten sam czas ruchu daje zupełnie inne wyniki w zależności od kraju, w którym mieszkasz. Choć Włosi i Amerykanie ruszają się mniej więcej tyle samo (trochę ponad 70 minut dziennie), to różnica tętna spoczynkowego pomiędzy nimi to 3,5 uderzenia na minutę – całkiem sporo.

Różnie prawdopodobnie wynikają z odżywiania, stylu życia, ilości otyłych, genów i innych czynników.

Skrajny przypadek to różnica między Kostaryką a Indiami – przy tym samym czasie aktywności (50-55 minut) różnica w tętnie to prawie 5 uderzeń na minutę.

Ten sam wykres pokazuje inną ciekawą rzecz – kolory odpowiadające poszczególnym kontynentom nie są rozrzucone losowo. Większość Europejskich krajów (niestety nie wiem, która kropka to Polska) jest po prawej stronie.

Wynika to prawdopodobnie z przemyślanego i rozsądnego układu naszych miast, gdzie często po prostu opłaca się użyć roweru lub iść pieszo zamiast jechać samochodem. Szwedzi prowadzą ze średnim czasem ruchu prawie 90 minut dziennie.

Najniższe tętno spoczynkowe przy nie tak małej ilości ruchu mają Włosi – pewnie duże znaczenie mają tu wino, oliwa z oliwek i ich luz.

Choć większość krajów azjatyckich jest raczej po lewej stronie wykresu, to ciekawa jest pozycja Kataru. Ciekawa, bo to jedno z najgrubszych państw na świecie – mieszkańcy Kataru to liderzy w BMI. Ich niskie tętno spoczynkowe wynikać może z powszechnie używanych tam leków na nadciśnienie, które mają taki uboczny efekt.

10. Tętna nie mierzy się na nadgarstku i nie kciukiem

Większość z nas, gdy chce sprawdzić swoje tętno, to albo użyje jakiegoś elektronicznego urządzenia, albo przyciśnie palec do nadgarstka.

O ile mierząc sobie samemu tętno nie popełniamy wielkiego błędu, to nie można tak robić, mierząc tętno komuś innemu – szczególnie ofiarom wypadków.

Przy urazach i wypadkach często następuje centralizacja krążenia i tętno jest wyczuwalne jedynie na szyi.

Do mierzenia pulsu powinniśmy używać opuszek (prawidłowo jest ta opuszka, a nie ten opuszek) dwóch palców, a nie kciuka, bo ten ostatni często wskaże nam bicie naszego własnego serca.

Tętno spoczynkowe jest silnym wyznacznikiem stanu zdrowia naszego serca, co najczęściej przekłada się na zdrowie całego ciała. Choć możemy je mierzyć skomplikowanymi urządzeniami, można też zmierzyć swój puls używając tylko zwykłego zegarka.

Warto zadbać, żebyśmy mieli jak najniższe tętno spoczynkowe – to najczęściej świadczy o dobrej kondycji serca,