Niedawno znalazłem bardzo ciekawe badanie nad zawartością tłuszczów omega-3 w rybach hodowlanych. Okazuje się, że pasza z większą zawartością tłuszczów omega-6 powoduje spadek zawartości tłuszczów omega-3 w mięsie ryb. To badanie odnosi się także dla naszego zdrowia.

Tłuszcze omega-3 i omega-6 to tłuszcze wielonienasycone, których nasz organizm nie produkuje i musimy je dostarczać w pożywieniu. Współczesne jedzenie ma nadmiar tłuszczów omega-6, a za to bardzo mało omega-3.

Spośród omega-3 można wymieć ALA (kwas α-linolenowy {1}), który jest dostępny w pokarmach zarówno roślinnych jak i zwierzęcych, oraz DHA (kwas dokozaheksaenowy {2}) i EPA (kwas eikozapentaenowy {3}), których źródłem są jedynie pokarmy zwierzęce, głównie ryby.

Nasz organizm potrafi w pewnym stopniu produkować niezbędne DHA i EPA z ALA, ale taka konwersja, jeśli już zachodzi, jest bardzo słaba i nieefektywna {4, 5}. Dlatego tak istotne jest jedzenie ryb.

Wróćmy do wspomnianego wcześniej badania {6} (dostęp jest płatny, więc dla wnikliwych proponuję darmowy artykuł na ten temat {7}). Badanie dotyczy hodowli ryby, które nazwy w języku polskim to labraks, okoń morski, bar albo moron.

Ryba ta jest drapieżnikiem i zjada inne, mniejsze od siebie ryby. W akwakulturowej hodowli więc niezbędne jest zapewnienie im dostatecznej ilości tłuszczu w paszy. Najlepsze wyniki oczywiście otrzymuje się, karmiąc ryby paszą z tranem, jednak taka pasza jest bardzo droga.

Hodowcy starają się dlatego dostarczać inne rodzaje tłuszczu (dużo tańsze), a badanie dotyczy tego, jak zawartość tłuszczów omega-3 w mięsie ryb zależy od tego, jakim tłuszczem była karmiona ryba.

Podstawowym tłuszczem dodawanym do paszy był olej sojowy w dwóch odmianach – jedna bogata w tłuszcze wielonienasycone (z angielskiego PUFA), a druga w tłuszcze jednonienasycone (MUFA). Te dwa rodzaje oleju sojowego mieszano w różnych proporcjach, uzyskując mieszanki 0:100, 25:75, 50:50, 75:25 i 100:0.

Dodatkowo jeszcze inna grupa ryb dostawała w pełni uwodorniony olej sojowy, co miało być odpowiednikiem karmienia ich tłuszczami nasyconymi (SFA).

Pamiętajmy, że w badaniu nie uwzględniono ryb karmionych ich naturalnym tłuszczem pokarmowym (tranem), a wszystkie grupy były karmione olejem sojowym, za to w postaci wielonienasyconej, jednonienasyconej i/lub nasyconej.

Największą zawartość niezbędnych dla nas tłuszczów omega-3 miały ryby karmione tłuszczami nasyconymi. Pasza bogata w tłuszcze nasycone nie spowodowała zwiększenia ilości tych tłuszczów w rybach.

Ryby karmione mieszankami PUFA i MUFA miały tym mniej tłuszczów omega-3 (i tym więcej omega-6) w mięsie, im więcej dostawały w paszy tłuszczów wielonienasyconych omega-6.

To pokazuje, że u ryb tłuszcze pokarmowe omega-6 częściowo zastępują tłuszcze omega-3 w ich ciałach. Możemy przypuszczać (i mamy ku temu podstawy), że u ludzi zachodzi podobny proces.

Tłuszcze omega-3 są podstawą budowy naszego mózgu, występują też w niektórych hormonach i są niezbędne do prawidłowego działania wielu procesów.

Ze względu na swoje podobieństwo, gdy następuje niedobór tłuszczów omega-3, a nadmiar omega-6 (współczesne pożywienie z olejami roślinnymi), to tłuszcze omega-6 mogą wypierać omega-3 z ich funkcji.

W uproszczeniu można powiedzieć, że hormony z tłuszczami omega-3 obniżają stany zapalne, a te same hormony z tłuszczami omega-6 je nasilają.

Mamy wiele badań, które sugerują, że nadmiar tłuszczów omega-6 koreluje ze stanami zapalnymi (oto przykładowe: {8}), a stosunek omega-3 do omega-6 w naszych ciałach jest dobrym wyznacznikiem stopnia nasilenia stanów zapalnych.

Opisywane tu badanie pokazuje, że jeśli mechanizmy dotyczące tłuszczów omega-3 i omega-6 działają podobnie u ryb jak i u ludzi, to jedzenie głównie tłuszczów nasyconych nie wpływa w widoczny sposób na tłuszcze wielonienasycone w naszych ciałach.

Oczywiście idealna byłaby dieta, która by zapewniała dostatecznie dużo tłuszczów omega-3, najlepiej w proporcji do omega-6 jak 1:1 albo 1:2, ale taki sposób żywienia byłby bardzo drogi i trudny do wykonania we współczesnych czasach.

Zalecane przez dietetyków sposoby żywienia pełne roślinnych tłuszczów (oleje takie jak rzepakowy, słonecznikowy, sojowy, lniany, arachidowy itp), a ubogie w tłuszcze zwierzęce może prowadzić do tego, że będziemy jeść nawet 30x więcej omega-6 niż omega-3.

Taka dieta nasila stany zapalne i powoduje kiepską pracę układu nerwowego. A stany zapalne są u podstawy chyba wszystkich chorób cywilizacyjnych.

Z tłuszczów roślinnych zdrowe wydają się jedynie oliwa z oliwek (głównie tłuszcze jednonienasycone) i olej kokosowy (głównie nasycone).

Czytaj więcej: Dieta paleo | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Żywieniowe fakty i mity | Dieta na… | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo