Nadwrażliwości/nietolerancje pokarmowe nie są domeną dorosłych i mogą na nie cierpieć także dzieci, tym bardziej że ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Jakie są objawy i jak diagnozować alergie, nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe u dzieci?

Już kilkumiesięczne dzieci mogą jeść wiele „dorosłych” pokarmów, a rok później mogą jeść praktycznie wszystko to, co rodzice. U niemowląt i najmłodszych dzieci przejściowe alergie pokarmowe są dość często spotykane. Alergia taka może dotyczyć dowolnego wprowadzanego pokarmu i z reguły szybko mija.

Większość pediatrów dobrze diagnozuje alergie pokarmowe i potrafi sobie z nimi radzić. Alergie można diagnozować testem skórnym albo badaniem krwi pod kątem przeciwciał IgE.

Niestety dzieci mogą mieć także nietolerancje i nadwrażliwości, a z prawidłowym ich rozpoznaniem mogą mieć problemy zarówno rodzice, jak i lekarze. Problemy te są niewidoczne w testach skórnych i na przeciwciała IgE!

Alergia daje z reguły dość silne i szybko występujące po jedzeniu objawy, przez co można ją łatwo rozpoznać i skojarzyć z odpowiedzialnym za nie pokarmem.

Niestety nadwrażliwości pokarmowe mają słabsze objawy, które mogą występować lub się nasilać dopiero kilka dni po jedzeniu. Z tego powodu diagnoza nadwrażliwości może być naprawdę utrudniona.

Nadwrażliwość pokarmowa związana z produkcją przez organizm przeciwciał IgG jest powiązana z problemami autoimmunologicznymi, które mają dziesiątki różnych objawów. Nie sposób wymienić ich wszystkich, niektóre jednak występują w prawie każdym przypadku.

Najczęstsze objawy nadwrażliwości (nietolerancji) pokarmowych u dzieci:

• problemy skórne – wysypki, niegojące się rany, drapanie (głównie twarzy, dłoni i stóp), nieschodzące strupy, wyschnięta skóra (najczęściej w okolicach stawów), zmiany typu trądzikowego, swędzące, łzawiące i/lub podkrążone oczy…
• problemy z nosem, gardłem i uszami – zatkany nos, katar, odchrząkiwanie/oczyszczanie gardła, suchy kaszel, chrypka, kichanie, dzwonienie w uszach, poczucie obecności czegoś w uszach, zatkane albo często odtykające się uszy, trudności z oddychaniem przez nos, częste infekcje nosa, zatok i uszu, powiększone migdałki…
• problemy z układem pokarmowym – biegunka, gazy, kolki, mdłości, wymioty, odbijanie
• zmęczenie – chroniczne zmęczenie i osłabienie, szczególnie po posiłkach
• bóle – głowy (migrenowe i zatokowe), brzucha, uszu
• inne – nadaktywność (ADHD), częste złe humory i marudzenie, brak apetytu, słaby wzrost i rozwój, jadanie tylko kilku pokarmów i odmawianie czegokolwiek innego

Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich objawów, ale wymienia te najczęstsze. Te objawy świadczą o nietolerancjach pokarmowych tylko, gdy występują bardzo często (albo ciągle) w dłuższym okresie i nie samodzielnie a z kilkoma innymi.

Katar albo zatkany nos przez tydzień-dwa kilka razy do roku, jednorazowa infekcja skutkująca wymiotami i biegunką, chwilowe bóle, zmęczenie i inne objawy niewystępujące ciągle, nie świadczą o nadwrażliwości/nietolerancji pokarmowej.

Organizm dziecka może produkować przeciwciała IgG przeciw dowolnym pokarmom, ale kilka z nich występuje najczęściej.

Najbardziej problematyczne pokarmy:

• jaja kurze (głównie białko)
• pszenica (dowolna jej odmiana)
• nabiał (głównie krowi)
• orzechy (najczęściej migdały i ziemne/arachidowe

Pamiętaj, że jeśli dziecko ma nadwrażliwość pokarmową, to dotyczy ona z reguły pokarmu jadanego często – kilka razy w tygodniu i częściej.

Jeśli podejrzewasz u swojego dziecka nadwrażliwość pokarmową (np, ma przez rok zatkany nos i ciągle się drapie), to możesz spróbować diety eliminacyjnej.

Wykrycie winowajcy może być o tyle łatwe, że paradoksalnie – często ten najbardziej ulubiony pokarm dziecka jest najbardziej problematyczny. Coś się dzieje na osi jelita-mózg u tych dzieci, że mózg najbardziej domaga się pokarmów, które nasilają reakcję autoimmunologiczną.

„Podejrzany” pokarm najlepiej wyeliminować na jakiś czas – już po tygodniu powinna być widoczna poprawa, ale żeby układ odpornościowy o nim „zapomniał”, może być konieczne kilka miesięcy ścisłej eliminacji.

W niektórych przypadkach może pomóc zamiana pokarmu na coś bardzo podobnego – jaja kurze na same żółtka albo jaja kacze lub przepiórcze, nabiał krowi na kozi lub owczy (bez domieszki krowiego), a pszenicę na inne mniej problematyczne zboża i pseudozboża: ryż, proso (kasza jaglana), grykę, szałwię hiszpańską (quinoa) albo szarłat (amarantus).

Pamiętaj, że trwająca latami produkcja przeciwciał IgG wyniszcza układ odpornościowy, który przestaje w końcu rozróżniać własne tkanki od wrogów. Przewlekłe nadwrażliwości pokarmowe skutkują zawsze chorobami autoimmunologicznymi.

Jedynymi niewiadomymi jest to, kiedy i na co dziecko zachoruje – może to być łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, astma, cukrzyca typu 1, a w późniejszych latach bielactwo, Hashimoto, reumatyzm, stwardnienie zanikowe boczne albo rozsiane. Może to być za rok, a może być i za 30 lat.

Choć nie jest to łatwe, naprawdę warto zająć się nadwrażliwościami pokarmowymi dziecka, jeśli masz takie podejrzenia. Bywa to początkowo trudne, ale dobra wiadomość jest taka, że układ odpornościowy dzieci wciąż się rozwija i wystarczy prosta i tymczasowa zmiana żywienia, żeby rozwiązać problem na zawsze.

Dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera mają prawie zawsze zaburzenia jelitowe i nadwrażliwości pokarmowe. Zmiana diety może złagodzić objawy do takiego stopnia, że dziecko będzie mogło normalnie funkcjonować wśród rówieśników (czytaj więcej: Autyzm i zespół Aspergera).

Bardzo pomocne w diagnozowaniu nadwrażliwości/nietolerancji pokarmowych u dzieci są testy badające przeciwciała IgG w krwi. W każdym większym mieście w kraju można znaleźć laboratorium oferujące takie testy, można też zrobić w domu test Food Detective.

Choć producenci takich testów twierdzą, że dają one rzetelny wynik już u dwulatków, ja bym jednak czekał z tym, aż dziecko osiągnie wiek 4-5 lat, o ile oczywiście objawy nie są za bardzo nasilone.

Układ odpornościowy dwulatków wciąż się rozwija i większość problemów może się sama rozwiązać, bez żadnych interwencji ze strony rodziców.

Czytaj więcej: Dieta paleo | Paleo dla początkujących | Efekty diety paleo | Żywieniowe fakty i mity | Dieta na… | Paleo dla dzieci? | Styl życia paleo