Cholesterol – fakty i mity

Obecne pokolenie dorasta w cieniu mitu o groźnym cholesterolu zatykającym naczynia krwionośne, ludzie bezskutecznie próbują obniżać jego poziom, a koncerny farmaceutyczne proponują wygodne pigułki dla każdego, nawet dla dzieci. Czy rzeczywiście cholesterol jest taki zły? Niestety jest to jedna z największych pomyłek zakłamanej i przekupnej dietetyki.

Cholesterol, naczynia krwionośne

Cholesterol jest nam niezbędny do życia. Każda komórka zwierzęca zawiera cholesterol, jest on także używany do syntezy wielu hormonów (w tym kortyzolu, progesteronu, estrogenu i testosteronu), kwasu żółciowego i wielu innych niezbędnych do życia substancji.

Nasz mózg potrzebuje dużo cholesterolu! To właśnie z cholesterolu powstaje w naszej skórze witamina D, a za niskie poziomy cholesterolu powodują szybsze starzenie, choroby i różne problemy psychiczne, od depresji do agresji. Cholesterol jest przeciwutleniaczem i chroni nas przed rakiem. Badania wykazały, że 100-latkowie mają więcej cholesterolu w krwi niż ludzie, którzy nie dożywają tego wieku {1}.

Większość cholesterolu w naszych ciałach jest produkowana przez wątrobę zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu, tylko niewielka część jest dostarczana z pożywieniem. Nasze jedzenie nie ma praktycznie nic wspólnego z poziomem cholesterolu w krwi!

Kłamstwa o cholesterolu i miażdżycy są największym oszustwem w historii dietetyki. Skutkiem tego zakłamania są miliony ludzi łykających pigułki rujnujące ich zdrowie i setki miliardów dolarów dochodów koncernów farmaceutycznych. Nie ma ani jednego dowodu naukowego na związek cholesterolu z miażdżycą lub zawałem serca!

Potocznie „cholesterolem” nazywa się jego formę transportową w krwi czyli lipoproteiny zawierające w składzie cholesterol. Współczesna nauka wyróżnia dwie formy tych lipoprotein: tzw. „zły cholesterol” (niskiej gęstości – LDL) i „dobry” (wysokiej gęstości – HDL).

Ten podział jest bardzo umowny, bo jeśli już mamy mówić o złym cholesterolu, to jest nim jeden z typów frakcji LDL (czytaj dalej). HDL z kolei nie jest taki dobry, jego niedobory są oczywiście niekorzystne dla zdrowia, ale jego nadmiar również {2}.

Według lekarzy całkowita ilość cholesterolu w krwi powinna być nie więcej niż 5,17 mmol/l (200 mg/dl), jednak jest to wartość czysto umowna i nie do osiągnięcia u niektórych ludzi (niezależnie od diety), którzy więc latami biorą tabletki sztucznie obniżające poziom cholesterolu. Nikt nie wziął pod uwagę, że naturalny zdrowy poziom cholesterolu rośnie z wiekiem osiągając po 40. roku życia nawet 9 mmol/l (350 mg/dl). Po 60. urodzinach poziom cholesterolu w krwi zaczyna lekko opadać.

Tak naprawdę ilość cholesterolu w krwi jest miarą witalności organizmu – zdrowi i aktywni ludzie mają z reguły jego wysoki poziom. Wysoki cholesterol oznacza mniejszą szansę choroby Parkinsona {3}. Z drugiej zaś strony chorzy (szczególnie na raka {4}), dzieci autystyczne {5} albo samobójcy {6} mają najczęściej mało cholesterolu w krwi.

Obniżanie cholesterolu na siłę lekami jest zbrodnią i degeneruje zdrowie! Według zakłamanych norm używanych przez lekarzy nawet 90% całkowicie zdrowych ludzi jest „chorych” i powinni łykać tabletki.

Złe poziomy cholesterolu są jak gorączka – dlaczego? Gorączka nie jest przyczyną choroby, tylko jej efektem. Sztuczne obniżanie gorączki (w większości przypadków) nie leczy, tylko nam poprawia samopoczucie. Gorączka jest sygnałem, że gdzieś jest problem, że nasz organizm toczy walkę, ale gorączka nie jest sama z siebie chorobą ani jej powodem.

Tak samo zaburzone poziomy cholesterolu nie są powodem chorób cywilizacyjnych, ale ich sygnałem. Obniżanie cholesterolu tabletkami nie ma absolutnie żadnego sensu.

W 2004 roku specjalna komisja rządu USA uchwaliła, że niebezpieczne dla zdrowia poziomy LDL (tzw. „złego” cholesterolu) to 2,6 i w niektórych przypadkach nawet 1,8 mmol/l (odpowiednio 100 i 70 mg/dl). U wielu ludzi tak niskiego poziomu nie da się uzyskać w praktycznie żaden sposób poza łykaniem garściami tabletek.

Czy to przypadek, że ośmiu z dziewięciu lekarzy w tej komisji było opłacanych przez koncerny produkujące środki na obniżenie cholesterolu {7}?

W 2016 Amerykańskie koncerny przekonały lekarzy, że praktycznie każdy po 40. roku życia jest narażony na nagły zawał i powinien profilaktycznie łykać tabletki (statyny), przez przypadek produkowane przez właśnie te koncerny {8}.

Pomijam już fakt, że jest wiele rodzajów LDL (vLDL, iLDL, LDL i sdLDL…), w tym stosunkowo niegroźne duże cząsteczki i bardzo szkodliwe małe, jednak większość lekarzy ich nie rozróżnia (a specjalistyczne badania są drogie lub niedostępne), ba – współcześnie nie potrafimy zmierzyć ilości LDL, tylko ją zgadujemy (z marginesem błędu) na podstawie wzoru zawierającego całkowity cholesterol, HDL i trójglicerydy.

Ilość małych cząsteczek LDL jest często niedoszacowana, a dużych przeszacowana, więc tak naprawdę LDL jest kiepskim wyznacznikiem, bo jeśli przestaniesz jeść zboża i znacznie poprawisz profil swojego LDL (zamiast tych groźnych małych cząsteczek będzie więcej nieszkodliwych dużych), to wyliczona wartość LDL wzrośnie, choć znacznie poprawisz swoje zdrowie!

Ba – u osób z niskimi trójglicerydami (czyli większość z nas, o ile stosujemy żywienie paleo) wyliczona ilość LDL jest wyższa niż w rzeczywistości {9}. Po przejściu na paleo spadły trójglicerydy i wzrósł LDL? Może nie wzrósł, tylko masz fałszywy wynik badania?

Istnieją także badania wskazujące na to, że wysokie poziomy LDL wynikają z niedoboru tryptofanu – aminokwasu obecnego głównie w białku zwierzęcym {10}. Tak samo wszystkie znane nam badania wskazują na to, że dieta uboga w tłuszcz obniża poziom „dobrego” HDL. Zalecana przez lekarzy dieta uboga w jajka i mięso jak zwykle pogłębia chorobę, zamiast ją leczyć.

LDL nie jest zły! Według badań wśród ludzi powyżej 60 lat ci z wyższym poziomem LDL żyją dłużej {11}. Przyjmowanie statyn rujnuje zdrowie i skraca życie.

Ważne też jest to, że poziom cholesterolu w krwi zmienia się w zależności od pory dnia, wysiłku fizycznego, stresujących sytuacji, urazów i przechodzonych chorób. Większość ludzi mierzy sobie poziom cholesterolu raz na rok, choć ma to wątpliwy sens, bo uzyskuje się naprawdę losowe wartości.

Zobacz też: książka Mity o cholesterolu.

Najczęściej przepisywane leki na obniżenie cholesterolu to statyny, jednak jest sporo argumentów za wątpliwą skutecznością tych leków, nie mówiąc o wszechobecnych cholesterolowych mitach. Tak naprawdę fakty są następujące:

  • nie ma żadnego związku pomiędzy cholesterolem LDL i chorobami układu krążenia {12}
  • ilość cholesterolu w pożywieniu nie ma nic wspólnego z ilością cholesterolu w krwi (jedz jajka do woli)
  • nie jest ważna całkowita ilość tłuszczu w pożywieniu, ale jego rodzaj (w uproszczeniu: nienasycone omega-6 są niezdrowe), a tłuszcze nasycone są bezpieczne
  • najbardziej na poziom cholesterolu w krwi wpływa spożywanie węglowodanów (cukier, zboża…), które powodują powstawanie więcej małych cząsteczek VLDL (szkodliwych), a mniej większych LDL (niegroźnych), nawet przy tej samej całkowitej ilości LDL
  • jeśli obniżysz lekami LDL, ale masz niski HDL, to ryzyko śmierci się nie zmniejsza
  • jeśli obniżysz LDL, ale białko C-reaktywne (marker stanów zapalnych) się nie obniży, to ryzyko śmierci się nie zmniejsza
  • nie ma żadnego dowodu na skuteczność statyn u zdrowych kobiet z wysokim poziomem cholesterolu
  • u kobiet najważniejszym czynnikiem ryzyka chorób serca są cukrzyca i syndrom metaboliczny, a poziom cholesterolu nie ma żadnego znaczenia {13}
  • nie ma żadnego dowodu na skuteczność statyn u ludzi starszych niż 69 lat, a wręcz przeciwnie, statyny skracają im życie {14}
  • cholesterol LDL ma istotną rolę w naszym układzie odpornościowym i chroni nas przed chorobotwórczymi bakteriami {15}
  • 75% ludzi, którzy mieli atak serca, miało cholesterol w normie
  • większość przyjmowanych do szpitali z powodu choroby niedokrwiennej serca miała niski LDL {16}
  • ludzie starsi mają większe ryzyko śmierci w przypadku posiadania niskiego poziomu cholesterolu niż wysokiego
  • kraje jak Szwajcaria i Hiszpania mają wyższe poziomy cholesterolu niż USA, ale mimo to mają mniej chorób serca
  • nie ma żadnego dowodu na profilaktyczne działanie statyn (u osób, które jeszcze nie chorują na serce)
  • obniżenie cholesterolu lekami obniża siły witalne organizmy, źle wpływa na samopoczucie i psychikę i sprzyja wielu chorobom, w tym nowotworom
  • niskie poziomy cholesterolu wiązane są ze zwiększoną agresją u ludzi młodych i szybszą demencją u starszych
  • są niezliczone dowody na to, że statyny przyspieszają starzenie i powodują wiele chorób i schorzeń, jak cukrzycę {17, 18, 19, 20, 21}, stwardnienie zanikowe boczne {22, 23, 24}, problemy z mięśniami i układem nerwowym (np. utratę pamięci, czy chorobę Parkinsona {25}), infekcje skórne {21}
  • statyny hamują produkcję koenzymu Q10, jednego z najsilniejszych przeciwutleniaczy w naszych ciałach, co jeszcze bardziej pogłębia stres oksydacyjny, a przez to szybszą starość i wszystkie cywilizacyjne choroby
  • statyny podwyższają poziom Lp(A), czyli lipoproteiny A, która ma związek z chorobami układu krążenia {26]}
  • witamina E obniża cholesterol, ale żaden koncern nie może jej opatentować, więc lekarze przepisują statyny zamiast witamin
  • osoby, które biorą statyny, częściej chorują na cukrzycę typu 2 {27}, szczególnie starsze kobiety {28}
  • hormony płciowe (testosteron, estrogen i progesteron) powstają z cholesterolu, czyli przyjmowanie statyn oznacza mniejszą ochotę na seks.
  • niedoczynność tarczycy objawia się też zwiększonym poziomem cholesterolu (i odwrotnie – nadczynność tarczycy to za mało cholesterolu {29}
  • niedźwiedzie (i inne zwierzęta zapadające w sen zimowy) podczas hibernacji mają metabolizm przestawiony na spalanie 100% tłuszczu, ich poziom cholesterolu wtedy średnio wynosi 425 mg/dl, a ich naczynia krwionośne nie mają śladu zmian miażdżycowych {30}

Te lekarstwa negatywnie działają na każdego, a rzetelne badania pokazują nawet zwiększone ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia po lekach obniżających cholesterol {31}. Mimo to lekarze lekką ręką przepisują statyny każdemu, kto do nich przyjdzie, niezależnie od płci i wieku, doradzając przy okazji niskotłuszczową dietę. Prawie każdy z ich pacjentów widzi, że to w ogóle nie działa, że stan zdrowia się nie poprawia, ale mimo to posłusznie łykają te tabletki przy każdym posiłku.

A co z miażdżycą? Czy to nie właśnie cholesterol odkłada się w naczyniach krwionośnych zatykając je? Prawda jest taka, że przyczyną miażdżycy są stany zapalne i oksydacja (utlenianie). Blaszki miażdżycowe składają się maksymalnie w 1% z utlenionego cholesterolu, głównie są to zwapnione przerosty komórek. Ilość utlenionego cholesterolu w krwi nie ma żadnego związku z całkowitą jego ilością. Miażdżyca powstaje w naczyniach krwionośnych zniszczonych trwającymi latami stanami zapalnymi organizmu, w których odkłada się utleniony cholesterol. Cholesterol zwykły nie ma z tym nic wspólnego.

Stany zapalne i nadmierna oksydacja spowodowane są głównie paleniem papierosów, nadwagą, za dużą ilości glukozy w krwi (jedzenie dużych ilości węglowodanów, cukrzyca), złym balansem tłuszczów omega-6 do omega-3, stresem i chorobami jelit (u niektórych ludzi do tego dokłada się nietolerancja glutenu czy kazeiny). Poza węglowodanami głównym czynnikiem wywołującym stany zapalne są lektyny zawarte w zbożach (np. gluten). Istnieją oczywiście genetyczne predyspozycje ku miażdżycy, sprzyja jej także dna moczanowa.

Jak więc zadbać o swoje naczynia krwionośne? Koniecznie przeczytaj: Dieta na cholesterol oraz Dieta na trójglicerydy.

Cholesterol może być wysoki (300 mg/dl albo 7,7 mmol/l), ale jest to sygnał (objaw) problemów zdrowotnych, a nie ich powód. Te problemy to najczęściej zaburzenia metaboliczne, przewlekłe infekcje (H. Pylori i inne wirusowe), zwiększona przepuszczalność jelit, niedoczynność tarczycy (nawet tak mała, że na podstawowych badaniach nie wychodzi), toksyny ze środowiska (głównie metale ciężkie) i genetyka {32}.

A co z badaniami krwi? Czy powinniśmy przestać się w ogóle badać pod kątem cholesterolu? Nie, wciąż warto sprawdzić sobie od czasu do czasu lipidogram, mierząc trójglicerydy i cholesterol. Całkowita ilość cholesterolu jest raczej bez znaczenia, patrzymy na:

  • stosunek ilości HDL do całkowitego cholesterolu – powinien być 1:4 albo więcej
  • stosunek ilości trójglicerydów do HDL – powinien być poniżej 2 w mg/dl (0,87 w mmol/l) – uwaga – powyżej 6 w mg/dl (2,66 w mmol/l) to naprawdę bardzo zły wynik!
  • HDL powinien być pomiędzy 1mmol/l (40 mg/dl) i 1,9 mmol/l (75 mg/dl) – wynik powyżej może wskazywać na stany zapalne albo choroby autoimmunologiczne (jest to wskazówka do dalszych badań, a nie przyczyna!)
  • inne, dużo istotniejsze markery – homocysteina, białko c-reaktywne (CRP), a przede wszystkim lipoproteina (a), czyli inaczej Lp(a)

Na ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia mają także wyniki innych badań – między innymi glukoza na czczo i po jedzeniu, HbA1c, witamina D albo ciśnienie krwi. Wiele z nich ma silniejszą korelację z zawałem niż cholesterol.

Pamiętaj – powyższe zalecenia są tylko informacją, którą możesz stosować wyłącznie na własne ryzyko. Jeśli masz jakiekolwiek problemy ze zdrowiem albo interpretacją wyników badań, zapytaj lekarza albo innego uprawnionego specjalisty.

To działa! Zobacz koniecznie: badania krwi i wykresy poziomów cholesterolu przed i po zastosowaniu diety paleo (rok 2014, 2015 i 2016) oraz trójglicerydów (rok 2014, 2015 i 2016).

Jako gatunek jesteśmy bardzo zróżnicowani genetycznie i zdarzają przypadki, kiedy ogólne podejście nie działa. Wiemy np. że są ludzie ze szczególnymi wersjami pewnych genów (ApoE 3/4 i 4/4 {33}, którzy na diecie niskowęglowodanowej bogatej w tłuszcze nasycone będą mieć wyjątkowo wysokie poziomy cholesterolu, podczas gdy właśnie taka dieta doskonale służy wszystkim innym. Osoby z tymi genami powinny jeść nieco więcej węglowodanów i mniej tłuszczów nasyconych (podobnie do tzw. diety śródziemnomorskiej) i dopiero wtedy mają normalną ilość cholesterolu w krwi.

Podsumowując:

  • ilość cholesterolu w krwi nie zależy od ilości cholesterolu w pożywieniu – jedz jajka!
  • cholesterol jest miarą zdrowia – im więcej tym lepiej! Ilość cholesterolu w krwi także naturalnie rośnie z wiekiem.
  • trójglicerydy w krwi powstają ze spożytych węglowodanów
  • współczesna nauka nie potrafi zmierzyć poziomu LDL, tylko go zgaduje, z dość sporym marginesem błędu.
  • są dwa typy LDL: niegroźne duże cząsteczki i bardzo złe małe, ale medycyna ich nie rozróżnia, dlatego ilość LDL nie ma tak dużego znaczenia.
  • leki na obniżenie cholesterolu są nieskuteczne i bardzo szkodliwe, a dzięki silnemu lobby koncernów ustalono absurdalnie niskie normy, według których nawet 90% ludzi jest „chorych”.
  • organizacje i instytuty zajmujące się „leczeniem” cholesterolu są przekupne i całe w rękach koncernów produkujących tabletki, w ich interesie nie jest zalecanie zdrowego żywienia, zamiast tego promują nieskuteczną i szkodliwą dietę oraz faszerują ludzi trującymi tabletkami.

Pamiętaj, odpowiednim sposobem żywienia możesz doprowadzić do tego, że Twoje samopoczucie będzie idealne bez żadnych tabletek. Jedz zdrowo, żyj spokojnie i nie zawracaj sobie głowy żadnymi liczbami i normami wymyślonymi przez koncerny, którym tylko zależy na pieniądzach, nawet, a przede wszystkim, kosztem naszego zdrowia.

Podyskutuj o cholesterolu i odżywianiu: polskie forum paleo. Zadaj pytanie albo podziel się doświadczeniami i pomóż innym!


Chcesz dostawać informacje na maila o nowych postach na stronie PaleoSMAK? Nie spamujemy, szanujemy prywatność i zawsze możesz się wypisać.

Czytaj więcej: Dieta na cholesterol | Co to jest dieta paleo? | Paleo dla początkujących | Żywieniowe fakty i mity | Dieta na… | Trójglicerydy | Zboża szkodzą | Rak żywi się cukrem | Skąd wziął się mit o szkodliwości tłuszczu? | Nabiał – jeść czy nie jeść? | Rośliny strączkowe nie takie zdrowe

Źródła:
  1. Murata, S., Ebeling, M., Meyer, A.C. et al. Blood biomarker profiles and exceptional longevity: comparison of centenarians and non-centenarians in a 35-year follow-up of the Swedish AMORIS cohort. GeroScience (2023)..
    DOI/Crossref: 10.1007/s11357-023-00936-w [Google Scholar]
  2. Ko DT, Alter DA, Guo H, Koh M, Lau G, Austin PC, Booth GL, Hogg W, Jackevicius CA, Lee DS, Wijeysundera HC, Wilkins JT, Tu JV. High-Density Lipoprotein Cholesterol and Cause-Specific Mortality in Individuals Without Previous Cardiovascular Conditions: The CANHEART Study. J Am Coll Cardiol. 2016 Nov 8;68(19):2073-2083.
    DOI/Crossref: 10.1016/j.jacc.2016.08.038 [PubMed] [Google Scholar]
  3. Rozani V, Gurevich T, Giladi N, El-Ad B, Tsamir J, Hemo B, Peretz C. aaHigher serum cholesterol and decreased Parkinson's disease risk: A statin-free cohort study. Mov Disord. 2018 Aug;33(8):1298-1305.
    DOI/Crossref: 10.1002/mds.27413 [PubMed] [Google Scholar]
  4. Fiorenza AM, Branchi A, Cardenà A, Molgora M, Rovellini A, Sommariva D. Serum cholesterol levels in patients with cancer. Relationship with nutritional status. Int J Clin Lab Res. 1996;26(1):37-42.
    DOI/Crossref: 10.1007/bf02644772 [PubMed] [Google Scholar]
  5. Aneja A, Tierney E. Autism: the role of cholesterol in treatment. Int Rev Psychiatry. 2008 Apr;20(2):165-70.
    DOI/Crossref: 10.1080/09540260801889062 [PubMed] [Google Scholar]
  6. Wu S, Ding Y, Wu F, Xie G, Hou J, Mao P. Serum lipid levels and suicidality: a meta-analysis of 65 epidemiological studies. J Psychiatry Neurosci. 2016 Jan;41(1):56-69.
    DOI/Crossref: 10.1503/jpn.150079 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  7. Cholesterol guidelines become a morality play, dostęp 2019-10-29. [Link]
  8. New statin guidelines: Everyone 40 and older should be considered for the drug therapy, dostęp 2019-10-29. [Link]
  9. Ahmadi SA, Boroumand MA, Gohari-Moghaddam K, Tajik P, Dibaj SM. The impact of low serum triglyceride on LDL-cholesterol estimation. Arch Iran Med. 2008 May;11(3):318-21.
    DOI/Crossref: 08113/AIM.0014 [PubMed] [Google Scholar]
  10. Kummerow FA. Two lipids in the diet, rather than cholesterol, are responsible for heart failure and stroke. Clinical Lipidology, 9:2, 189-204.
    DOI/Crossref: 10.2217/clp.14.4 [Google Scholar] [Link]
  11. Ravnskov U, Diamond DM, Hama R, Hamazaki T, Hammarskjöld B, Hynes N, Kendrick M, Langsjoen PH, Malhotra A, Mascitelli L, McCully KS, Ogushi Y, Okuyama H, Rosch PJ, Schersten T, Sultan S, Sundberg R. Lack of an association or an inverse association between low-density-lipoprotein cholesterol and mortality in the elderly: a systematic review. BMJ Open. 2016 Jun 12;6(6):e010401.
    DOI/Crossref: 10.1136/bmjopen-2015-010401 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  12. DuBroff R, Malhotra A, de Lorgeril M. Hit or miss: the new cholesterol targets. BMJ Evid Based Med. 2020 Aug 3.
    DOI/Crossref: 10.1136/bmjebm-2020-111413 [PubMed] [Google Scholar]
  13. Dugani SB, Moorthy MV, Li C, Demler OV, Alsheikh-Ali AA, Ridker PM, Glynn RJ, Mora S. Association of Lipid, Inflammatory, and Metabolic Biomarkers With Age at Onset for Incident Coronary Heart Disease in Women. JAMA Cardiol. 2021 Apr 1;6(4):437-447.
    DOI/Crossref: 10.1001/jamacardio.2020.7073 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  14. Han BH, Sutin D, Williamson JD, Davis BR, Piller LB, Pervin H, Pressel SL, Blaum CS; ALLHAT Collaborative Research Group. Effect of Statin Treatment vs Usual Care on Primary Cardiovascular Prevention Among Older Adults: The ALLHAT-LLT Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med. 2017 Jul 1;177(7):955-965.
    DOI/Crossref: 10.1001/jamainternmed.2017.1442 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  15. Lipoprotein Power – LDL and the Immune System, dostęp 2019-10-30. [Link]
  16. Sachdeva A, Cannon CP, Deedwania PC, Labresh KA, Smith SC Jr, Dai D, Hernandez A, Fonarow GC. Lipid levels in patients hospitalized with coronary artery disease: an analysis of 136,905 hospitalizations in Get With The Guidelines. Am Heart J. 2009 Jan;157(1):111-117.e2.
    DOI/Crossref: 10.1016/j.ahj.2008.08.010 [PubMed] [Google Scholar]
  17. Cederberg H, Stančáková A, Yaluri N, Modi S, Kuusisto J, Laakso M. Increased risk of diabetes with statin treatment is associated with impaired insulin sensitivity and insulin secretion: a 6 year follow-up study of the METSIM cohort. Diabetologia. 2015 May;58(5):1109-17.
    DOI/Crossref: 10.1007/s00125-015-3528-5 [PubMed] [Google Scholar]
  18. Zhao W, Zhao SP. Different effects of statins on induction of diabetes mellitus: an experimental study. Drug Des Devel Ther. 2015 Nov 24;9:6211-23.
    DOI/Crossref: 10.2147/DDDT.S87979 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  19. Ahmadizar F, Ochoa-Rosales C, Glisic M, Franco OH, Muka T, Stricker BH. Associations of statin use with glycaemic traits and incident type 2 diabetes. Br J Clin Pharmacol. 2019 May;85(5):993-1002.
    DOI/Crossref: 10.1111/bcp.13898 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  20. Zigmont VA, Shoben AB, Lu B, Kaye GL, Clinton SK, Harris RE, Olivo-Marston SE. Statin users have an elevated risk of dysglycemia and new-onset-diabetes. Diabetes Metab Res Rev. 2019 Nov;35(8):e3189.
    DOI/Crossref: 10.1002/dmrr.3189 [PubMed] [Google Scholar]
  21. Ko HHT, Lareu RR, Dix BR, Hughes JD, Parsons RW. A sequence symmetry analysis of the interrelationships between statins, diabetes and skin infections. Br J Clin Pharmacol. 2019 Nov;85(11):2559-2567.
    DOI/Crossref: 10.1111/bcp.14077 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  22. Edwards IR, Star K, Kiuru A. Statins, neuromuscular degenerative disease and an amyotrophic lateral sclerosis-like syndrome: an analysis of individual case safety reports from vigibase. Drug Saf. 2007;30(6):515-25.
    DOI/Crossref: 10.2165/00002018-200730060-00005 [PubMed] [Google Scholar]
  23. Statins and Amyotrophic Lateral Sclerosis, dostęp 2019-10-30. [Link]
  24. Golomb BA, Verden A, Messner AK, Koslik HJ, Hoffman KB. Amyotrophic Lateral Sclerosis Associated with Statin Use: A Disproportionality Analysis of the FDA's Adverse Event Reporting System. Drug Saf. 2018 Apr;41(4):403-413.
    DOI/Crossref: 10.1007/s40264-017-0620-4 [PubMed] [Google Scholar] [Link]
  25. Liu G, Sterling NW, Kong L, Lewis MM, Mailman RB, Chen H, Leslie D, Huang X. Statins may facilitate Parkinson's disease: Insight gained from a large, national claims database. Mov Disord. 2017 Jun;32(6):913-917.
    DOI/Crossref: 10.1002/mds.27006 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  26. Tsimikas S, Gordts PLSM2 Nora C, Yeang C, Witztum JL. Statin therapy increases lipoprotein(a) levels. Eur Heart J. 2019 May 20.
    DOI/Crossref: 10.1093/eurheartj/ehz310 [PubMed] [Google Scholar]
  27. Crandall JP, Mather K, Rajpathak SN, Goldberg RB, Watson K, Foo S, Ratner R, Barrett-Connor E, Temprosa M. Statin use and risk of developing diabetes: results from the Diabetes Prevention Program. BMJ Open Diabetes Res Care. 2017 Oct 10;5(1):e000438.
    DOI/Crossref: 10.1136/bmjdrc-2017-000438 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  28. Jones M, Tett S, Peeters GM, Mishra GD, Dobson A. New-Onset Diabetes After Statin Exposure in Elderly Women: The Australian Longitudinal Study on Women's Health. Drugs Aging. 2017 Mar;34(3):203-209.
    DOI/Crossref: 10.1007/s40266-017-0435-0 [PubMed] [Google Scholar]
  29. Chris Kresser, M.S. High Cholesterol? CVD Risk? It Might Be Your Thyroid. [Link]
  30. Arinell K, Sahdo B, Evans AL, Arnemo JM, Baandrup U, Fröbert O. Brown bears (Ursus arctos) seem resistant to atherosclerosis despite highly elevated plasma lipids during hibernation and active state. Clin Transl Sci. 2012 Jun;5(3):269-72.
    DOI/Crossref: 10.1111/j.1752-8062.2011.00370.x [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  31. Ramsden CE, Zamora D, Majchrzak-Hong S, Faurot KR, Broste SK, Frantz RP, Davis JM, Ringel A, Suchindran CM, Hibbeln JR. Re-evaluation of the traditional diet-heart hypothesis: analysis of recovered data from Minnesota Coronary Experiment (1968-73). BMJ. 2016 Apr 12;353:i1246.
    DOI/Crossref: 10.1136/bmj.i1246 [PubMed] [Google Scholar] [Pełna treść w PMC]
  32. Chris Kresser, M.S. The Functional Medicine Approach to High Cholesterol. [Link]
  33. Why Does LDL Skyrocket When Doing Paleo? It could be ApoE, dostęp 2019-10-30. [Link]
Dodaj komentarz przez Facebooka poniżej albo formularzem na dole strony:

92 komentarze do “Cholesterol – fakty i mity”

  1. Hdl- 82
    Ldl- 193
    Całkowity -293
    Trójglicerydy -77
    Cukier- 115
    Wiek 37 kobieta
    Czy wyniki są dobre? Mam w zaleceniu lekarza leki i skierowanie do poradni chorób metabolicznych
    Podkreślam że od 5 miesięcy na low carb z czestymi grzeszkami 🙈

  2. Witam

    Wiek 40 lat mężczyzna.
    Wyniki
    HDL -49
    TG-65
    LDL-149
    Całkowity 211
    Co o nich sądzicie. Na razie nie chcę zdradzać jaka dietę stosuję.
    Pozdrawiam

  3. Witam.
    Moje ostatnie wyniki na cholesterol to:
    Cholesterol całkowity – 359 mg/dl
    HDL – 62 mg/dl
    LDL – 255 mg/dl
    Trójglicerydy – 212 mg/dl
    Non-HDL Cholesterol – 297 mg/dl
    Homocysteina – 10,20 umol/l
    Jest się czym martwić?

    1. Cholesterol zalezy od wieku, panie po monopauzie powinny miec, od 300 do 350. Taka jest dla nich norma. Panowie mlodzi, norma 240 do 250, panie w mlodzym wieku, 250 do 260.
      Mozna lezec calymi dniami na sloncu, jak nie ma odpowiedniego poziomu cholesrerolu we krwi, to oragnizm nie wytworzy wiaimy D-3.
      Witamina D-3 regeneruje 75% naszych genow, mozna ja nazwac Krolowa wszystkich witamin, a co robi chemia, mowi, ze mozesz dostac raka skory.
      Zaprzestancie smarowac sie i pryskac chemikaljami, ktore maja was zabezpieczyc, przed rakiem skory. Od kiedy ludzie zaczeli sie smarowac i pryskac swoje ciala, zachorowalnosc na raka skory, wzrosla o 50%.

  4. A co autor bloga sądzi o monakolinie K (związek otrzymywany z czerwonych drożdży ryżu)? Preparat apteczny z monakoliną K to na przykład "LipiForma Plus". Pytam, bo lekarz mi zaproponował zamiast statyn syntetycznych.

    1. A po co brać jakiekolwiek tabletki? Oczywiście niektóre z nich mają sens (magnez, witamina D, omega-3 itp), ale nie potrzebujesz żadnych tabletek "na cholesterol". Po prostu przestań jeść syf i już – to takie proste.

      1. Dzięki za odpowiedź.
        Nie skorzystałem z "oferty", ale tak pytam w sensie szkodliwości. Bo ktoś jednak może skorzystać i po prostu się zastanawiam czy taka forma byłaby równie szkodliwa dla organizmu jak statyna syntetyczna.

        1. Kazda chemiczna substancja, jest szkodliwa dla naszego organizmu.
          Nasz oragnizm, jest zywym stworem, skladajacym sie z tryljonow zywych komorek. Tylko lekarstwa dane nam przez naszego Stworce Boga, prawdziwie lecza.( zobacz czosnek, cebula)
          Slonce, mleko matki, zawiera 200 roznych substancji, mleko krowy, tylko 100. Pyl pszczeli, jak do tej pory, odkryto 470 roznych substancji a to nie jest wszystko. Tylko dary niebios, sa nam potrzebne do dobrego zdrowego zycia.

  5. Witam
    Dziś odebrałem wyniki. Mój cholesterol ldl wynosi 150 . Jaki jest ogólny i ten dobry nie wiem bo lekarz nie zlecił . Trójglicerydy mam 112. Lekarz nic mi nie powiedział o jedzeniu tylko chciał przepisać te statyny. Nie przyjąłem. To powiedziałam abym wyniki zrobił ponownie za 3 miesiące. Mam 35 lat

    1. MARKU w żadnym przypadku nie daj sobie wcisnąć toksyków zwanych statynami lub fibratami. 150 mg/ld cholesterolu to jest jego za mało, bo niski cholesterol jest zabójczy dla zdrowia. 35 lat i wciskaja statyny, to zbrodniarze nie lekarze. Czym wyższy cholesterol tym lepsze i dłuższe zdowie. Mnie obnizacze cholesterolu odebrały zdrowie, mam wszystko chore, mam kilka nowotworów własnie przez zbijanie cholesterolu. Przeczytaj fragmenty opinii prawdziwych Lekarzy na temat zbijania cholesterolu, google: Cholesterolowe kłamstwo'. NIGDY nie zbijaj cholesterolu. Przeczytaj felietony dr. Jerzego Jaskowskiego tez na google wpisz jego nazwisko

      1. Pierwsze co lekarz mi powiedział to skutki wysokiego cholesterolu nastraszył mnie nic nie powiedział o innym stylu jedzenia. Druga sprawa nie był to wynik calosciowy cholesterolu tylko samo LDL powiedział ze mam mieć poniżej 100 w tedy będzie dobrze . A jak ma być norma tego LDL podobno za dużo nie może być, jeszcze wszystkiego nie wiem bo od 3 dni poznaje temat i trochę jestem wystraszony że te LDL mi zaszkodzi

    2. Mareczku nie zbijaj w ogóle cholesterolu. Moim znajomym przy niskim cholesterolu pekło płuco, innej miała krwawienia z żołądka. Cholesterol to nasz przyjaciel a nie wróg. Ludzie po udarach podaje sie własnie cholesterol bo szybko wracaja do zdrowia, gdy cholesterol jest duży. Polecam przeczytaj na googlach: "Cholesterolowe oszustwo" i inne, otworza sie Tobie oczy. Jestes zdrowy, a ten lekarz co chce ci przypisywac statyny to nie lekarz ale handlarz tak ich nazywa znakomity dr J.Jaskowski. Oni handluja statynami bo z tego maja duże profity, to nie sa lekarze ale dranie

      1. Coś w tym misi być bo zajrzałem do swoich wyników z przed 9 lat i cholesterol miałem 206 ogólny trójglicerydy 150 i inny lekarz mówił ze jest a twarz mam niższe wyniki i leki chcą dać

    3. W pana wieku, prawidlowy poziom cholesterolu we krwi, powinien byc od 240 do 250, obnizony pozom swiadczy, ze pana oragnizm zamiera.
      Prosze sie spodziewac roznych dolegliwosci, zacznie sie od depresji, reumatyczne bole w stawach.
      Pokarm nie wplywa na produkcje cholesterolu, nasz oragnizm, szczegolnie mozg, jest najwspanialszym organem, on decyduje o produkcjie cholesterolu.
      Watroba jest tylko narzedziem do produkcji.

  6. Kochany Grzegorzu (proszę wybaczyć jeśli zbyt śmiało rozpocząłem ale to z powodu radości i wdzięczności za ten blog i informacje w nim zawarte). Mija niemal półtora roku od chwili gdy się tu znalazłem i od momentu kiedy zacząłem zmieniać nawyki żywieniowe. Odebrałem właśnie kolejne wyniki będące właśnie powodem tego wyśmienitego nastroju. Są niezaprzeczalne efekty.
    Chol.całk. – 264,4 mg/dl
    HDL – 46,4 mg/dl
    LDL – 192,7 mg/dl
    Triglicerydy – 126,3 mg/dl
    homocysteina – 9,73

    Globalnie rzecz ujmując widać, że właściwe odżywianie przynosi efekty. Fakt, proces rozwleczony w czasie. Na efekty jednak warto czekać. Dzięki skrupulatnemu ewidencjonowaniu wyników widać to obrazowo na przestrzeni czasu.
    Cieszę się niezmiernie, że udaje mi się walczyć z wszędobylskim cukrem.
    Pozdrawiam serdecznie, życząc wytrwałości w postanowieniach i zdrowia

  7. Aha, nie wspomniałem o jednym – jedną z częstszych przyczyn wysokiej homocysteiny (i problemów zdrowotnych) może być niekorzystny wariant genu MTHFR i wtedy warto suplementować odpowiednie formy witamin B6 i B12 (a nie dowolne).
    Ja się przetestowałem: https://paleosmak.pl/badanie-dnafit-odzywianie-2/ i wiem, że mam "dobry" wariant tego genu i że niedobór tych witamin prawdopodobnie nie jest przyczyną wysokiej homocysteiny.
    Poza tym warto jeść więcej (albo suplementować cholinę).

  8. ten artykuł zawiera prawdę, farmaceuci nas oszukuja, bo cholesterol wysoki to nasz przyjaciel. ""Cholesterolowe kłamstwo" – google. Sa tez książki znakomitych i prawdziwych Lekarzy którzy przestrzegaja przed zbijaniem cholesterolu. Zbijanie go prowadzi do kalectwa, do raka do udarów i zawałów.

  9. Witam.
    Dzisiaj odebrałem wyniki i mam bardzo wysoki cholesterol.
    300 mg/dl Całkowity
    57 mg/dl – HDL
    230 mg/dl- LDL
    150 mg/dl – Triglicerydy
    Wyczytałem na kilku stronach że taki poziom to już jest wielkie zagrożenie dla życia i grożą mi rożnorakie chory układu krążenia w tym i serca. Bardzo się boje. Proszę mi odpowiedzieć co mam zrobić aby było dobrze i jaki poziom jest właściwy bo na każdej stronie te pomiary są inne. Jak mam go zbić jeżeli nie lekami?

    1. Krzysiu taki wysoki cholesterol oznacza, że jesteś zdrowy jak ryba. Cholesterolu się nie zbija, bo to jest nasz przyjaciel. Przeczytaj na google; "Cholesterolowe kłamstwa". "Mafia farmaceutyczna nas oszukuje co do szkodliwości cholesterolu i zarabia nas kosmiczne sumy. Wszyscy ludzie na świecie są chorzy na…cholesterol, wszyscy biora statyny na obniżenie a mafia się bogaci. To jest działanie kryminalne, mam nadzieję, ze tym się prokuratury zajma. Ja od zbijania cholesterolu nie dałam rady chodzic, odbierao mi moc w nogach, dostałam miopatię, wysiadło mi serce, wątroba i trzuska a takze nerki, teraz mam raka.

      1. Podwyzszony cholesterol, moze swiadczyc o infekcji, jaka powstala w naszym oragnizmie. Nasz centralny komputer, Mozg, wysyla wiadomosc do watroby, aby zwiekszyla produkcje cholesterolu, poniewaz jest potrzebny do leczenia stanu zapalnego jaki powstal. Nie nalezy panikowac, ani obnizac, oragnizm wie co jest mu potrzebne. Kazda ingerencja, to tak jak do dobrze nasmarowanego roweru, dosypywalibysmy piaski.
        "Cholesterol naukowe klamstwo" , dunski naukowiec, Uffe Rovsnkof poswieceil 30 lat swojego zycia, badaniu cholesterolu.
        Nazwal go najwiekszym naszym przyjacielem, porownal go do psa.

    2. Witaj
      Sądzę, że nie masz powodu do zmartwień. Ja statyny zostawiłem ponad rok temu. I choć fundamentalnym paleosmakoszem nie jestem ( walczę z przyzwyczajeniami eliminując zboża cukry). Po roku czasu proporcje poszczególnych czynników mam lepsze, znaczy, iż dobrze się dzieje. A moje wyniki:
      całkowity – 331,9 mg/dl
      HDL – 56,8 mg/dl
      LDL – 259 mg/dl
      Trigl. – 206 mg/dl te podskoczyły ale to możne po piwku dzień wcześniej. poprzednie badanie 167

      Skacze mi troszkę homocysteina. Sukcesywnie w badaniach się podnosi.
      W kwietniu 2017 miałem 8,66 mg/dl
      lipcu 2017 – 9,98
      październik 2017 – 9,18
      i ostatnie – 10,1
      Pomimo, że rano aplikuję vit B12, B6, B9 🙁
      Zastanawia mnie co jest tego powodem?

      Może Grześ ma jakieś sugestie?
      Z góry dziękuję

      I zastanawia mnie co jest tego powodem

      1. Jak wiesz, nie jestem lekarzem. Moja homocysteina też nie jest idealna i jeszcze nie wiem dokładnie, co i jak na nią wpływa.

        1. oczywiście, że wiem. Ot pozwoliłem sobie zadać pytanie mając na uwadze Twoja wiedzę i doświadczenie przed którymi chylę czoła. Szacunek wielki z podziękowaniami, że ten blog i dzielenie się wszystkim. Mnie też możesz zaliczyć do wyraźnych ze szponów masoneri farmaceutycznej i statyw. dziękuję. aaa i jeszcze coś. dziś na WP wyczytałem że przepraszają … smalec. he he he po noc mylił się w ocenie jego szkodliwości

          1. Takie to koślawe zdania składa się stukając w telefonie he he he
            pozdrawiam

      2. Witam a ja mam pytanie cholesterol mam prawie 400 a trójglicerydy 700 czy mam się czegoś obawiać

        1. tez taki miałam i zyję a gdy zażywałam leki na obnizenie 'tegoż' to mało nie umarłam. Mniej słodkości, piwska to podnosi trójglicerydy, a nie tłuste jedzenie. Druga sprawa, że jak podnosi się cholesterol to oznacza jakis stan zapalny w organizmie, mija on i cholesterol spada. Google – "Cholesterolowe kłamstwo". Nie daj się zabić statynami obniżajacymi cholesterol. Lekarze to handlarze statynami, tu nie chodzi o dobro pacjenta tylko zyski firm farmaceutycznych i lekarzy-handlarzy.

  10. Witam,no trochę jest zamieszania z tym cholesterolem. Ja poproszę o radę mimo ,że nie wolno.Ale ja chcę.Może na mejla?
    cholesterol całk. 283
    HDL 106
    LDL 168,60
    no i co mam się martwić?

    1. Nika masz dobry cholesterol, czym wyższy tym lepsze zdrowie. Cholesterol to nasz przyjaciel a nie wróg. Wrogiem zrobili go farmaceuci aby nas oszukiwac i zarabiać kosmiczne pieniądze. Nie ma kilku cholesterolów, jest tylko jeden, ale oszusci tak wykombinowali. Ja po zażywaniu statyn na obniżenie cholesterolu nie dałam rady chodzić, traciłam pamięc, teraz mam raka kości. I będę sądzić się z mafia farmaceutyczną, nie daruję im. Uczeni, prawdziwi Lekarze piszą, że cholesterol to nasze życie, najwięcej go jest w mózgu, a niski cholesterol prowadzi do niszczenia zdrowia.

  11. Witam i proszę o rade, mam wysoki cholesterol lekarz dal mi stetyny ja sie bronie od nich, poradzcie co robic moje wyniki to cholesterol całkowity 6.69, Hdl1.82, Ldl4.39. Trojglicerydy1.05 Alt 21

    1. nie pij trucizny, ja to piłam i zbijałam niepotrzebnie cholesterol i…. miałam kłopoty z chodzeniem, bolały mi mięśnie i kości, nie dałam rady nawet umyć się, serce zaczęło mi przystawać, w wieku 50 lat traciłam orientację, nie wiedziałam gdzie jestem, kim jestem. Przeczytaj – google "Cholesterolowe kłamstwo" i inne artykuły uczonych z całego świata. "Cholesterolu sie nie zbija. Cholesterol jest potrzebny do funkcjonowania i zdrowia dla człowieka….. Mafia cholesterolowe łże i niszczy nam sdrowie statynami i fibratami. Nie daj im zarabiać i odbierac sobie życie.

      1. Popieram wzystko co napisałaś. Czytałem książkę "Naukowe kłamstwo" przeczytałem około 350 PDF-ów i obejrzałem ok 65 filmów na temat cholesterolu i wiem, że mam całkowitego 320 mg% i jest dobrze. Problem ma lekarz, bo na siłę chce mnie karmić statynami. HDL mam bardzo wysoki, LDL też, który przeraża lekarza. Czuję się świetnie. Na YouTube znajdziesz filmy i materiały. Norma u nas była do końca ubiegłego wieku 280 mg%. Mam książki medyczne, sam się tego uczyłem. Normy są według książek naszego specjalisty, Orłowskiego do 330 mg% w zależności od wieku i tego się trzymam. Z tych książek kiedyś uczono lekarzy. Pozdrawiam.

  12. Witam serdecznie mam 45 lat co pan sądzi o tych wynikach: cholesterol całkowity 283,65 mg/dl, cholesterol HDL 36,43 mg/dl, cholesterol 186,63 mg/dl. Cukier 115 Glukoza, ketony nieobecna. Pozostałe wyniki w normie. Same wyniki to nie wszystko przy tym mam słabszy wzrok okulary mam do czytania 0, 75-i trójglicerydy 302,94. Proszę podpowiedz

    1. artu72 a przypadkiem nie pijesz statyn na obniżenie cholesterolu? Bo statyny obniżające cholesterol powodują cukrzycę. Wysoki cholesterol oznacza dobre zdrowie i długie życie, ale to pewnie wiesz z artykułów znanych na świecie profesorów. Trójglicerydy hm, pewnie pojadłes sobie dużo słodkości a i było trochę alkoholu, to i trójglicerydy poszły w górę. Ja miała 500 i nie przejełam się tym, a statyn nie łykam bo statyny niszczą nam serce,nerki, wzrok, mięśnie itd.

  13. Witam serdecznie,

    Właśnie odebrałem wyniki. Mam 30 lat i trochę mnie one niepokoją. Lekarz chce mi przepisać leki obniżające i szczerze mówiąc czytając Pana wpis lekko się pogubiłem i nie wiem co zrobić:

    Całkowity – 346 mg/dl
    HDL – 75,6 mg/dl
    LDL – 246 mg/dl
    Triglicerydy – 125 mg/dl

    1. Bartoszu stara kobieta mówi Ci nie obniżaj cholesterolu. Cholesterol rośnie przy wysokim stresie, gdy jest stan zapalny, a cholesterol ten stan leczy. Wysoki cholesterol jak pisze profesor Kalenbach, Niemiec i nie tylko On to dobry znak, długie zycie itd. Ja piłam statyny, finebraty jak Lipanthyl supra 160 i cierpiałam na bóle kości, mięśni, serce mi przystawało, traciłam pamięć pamiąc 50 lat. rozchorowała sie mi wątroba, trzustka….. Poczytaj na googlach "Cholesterolowe kłamstwo". Jest dużo tekstów ma temat kłamstw o cholesterolu.

    2. Prosze zaczac zyc, sport nie biegac, bo to jest zgubne, malo kto o tym wie.
      Z samego rana, godzinny spacer, jajka na sniadanie, gotowane na miekko.
      Zmniejszyc lub zlikwidowac maczne produkty, oraz cukier.

  14. Witam mam naimie Mirek Panie Grzegorzu czy dieta paleo zdaje egzamin przy chorobach nerek mam klebuszkowe zap nerek czyli białko w moczu leczę sie od 14 lat i jest tylko gorzej biorę sterydy itp co Pan o tym sądzi ? Dziękuje bardzo i pozdrawiam

  15. Panie Grzegorzu , co Pan by powiedzial o takich wynikach mojego lipidogramu?jest sie czym niepokoic, szcegolnie jesli chodzi o TG?

    CHOL: 6,61 mmol
    HDL:1,06 mmol
    LDL:3,67 mmol
    TG: 4,14 mmol

  16. Świetny, świetny i jeszcze raz świetny artykuł – niestety pewnie tylko dla mnie i dla garstki ludzi. Reszta nie szukająca wiedzy nadal będzie tkwić w tej herezji, którą fundują Nam lekarze, koncerny farmaceutyczne i pseudointeligenci z klapkami na oczach.

    Brawo dla autora za otwarty umysł, wiedzę i umiejętne przekazanie jej czytelnikowi tego artykułu!

    P.S. Wydaje mi się wysoki poziom homocysteiny jest tak naprawdę tym o co obwinia się cholesterol., ale mogę się mylić.

  17. Grzegorzu, mam pytanie – może bardziej o to, czy znasz jakieś źródło w którym mogłabym doczytać, bo pewnie samej odpowiedzi znać nie będziesz, ale może potrafisz mnie pokierować.
    Gdy mój mąż miał 30lat, wytworzyła się u niego na powiece kępka żółta. To skłoniło nas do wykonania lipidogramu. Wyszedł mu niezły HDL, ale bardzo podwyższony LDL oraz nieznacznie podwyższone trójglicerydy. Stwierdzono u mojego męża hipercholesterolemię.
    Zawsze odżywialiśmy się, jak to się mówi, racjonalnie (uwaga – nie stosujemy paleo. Pisząc "racjonalnie" mam na myśli "common knowlegde", czyli żadnej smażeniny, mnóstwo warzyw, gotowanie na parze etc ), oboje jesteśmy szczupli i żyjemy aktywnie, regularnie uprawiamy sport.
    Mężowi wycięto kępkę, oraz zaserwowano leki obniżające poziom cholesterolu… i – parę miesięcy później – osłonę na wątrobę, ponieważ leki przeciwcholesterolowe nie wpłynęły na nią dobrze. Sytuacja z wątrobą przy osłonie się unormowała, ale czytając powyższy artykuł zastanawiam się – skąd mamy wiedzieć, czy mąż powinien nadal zażywać leki, czy nie? Kępka żółta nie jest zjawiskiem normalnym, nie może być raczej objawem zdrowia – więc może w jego przypadku rzeczywiście powinno się stosować leki? Mam mętlik w głowie.

    1. Nie jestem lekarzem, ale w linku, który podesłałaś pisze: "większość kępek żółtych dotyka osoby, u których nie ma żadnych zaburzeń lipidowych." Można z tego wywnioskować, że prawdopodobnie ta kępka nie ma wiele wspólnego z wysokim cholesterolem – to po prostu przypadek.
      Jeśli jesteście zdrowi, aktywni i dobrze odżywieni, to będziecie mieć wysoki cholesterol – według niektórych lekarzy to właśnie miara zdrowia i witalności. Według innych to wróg, którego należy zwalczać trującymi tabletkami, które skracają życie i niszczą organizm.
      Decyzja należy do was.

      1. Korelacja nie jest rzeczywiście jasna, bo z drugiej strony pisze także:"Z powodu częstszego występowania kępek żółtych u chorych z zaburzeniami gospodarki lipidowej zaleca się badanie stężenia LDL, HDL i triglicerydów". Fakt, że nas kępka zaprowadziła na lipidogram i tu – bingo – wyszło jak wyszło, może być rzeczywiście przypadkiem. Ja także zrobiłam sobie krótko później lipidogram – żeby sprawdzić, czy rzecz może jednak leżeć w diecie, a jemy to samo – i mój wyszedł piękny, tzn. owszem, podwyższony LDL ale i bardzo wysoki HDL (wg lekarza "niespotykanie wysoki u kobiety"). Ale u męża normy były przekroczone naprawdę drastycznie.
        Pewnie pozostaje zrobić eksperyment in vivo. Po 5 latach na tabletkach brak nowych kępek. Należałoby może odstawić i sprawdzić, czy wrócą. Choć i tutaj nie wiadomo dokładnie, na ile właściwie te kępki są szkodliwe… dużo tego do – nomen omen- przetrawienia.

        1. Cieszę się że w tym wszystkim trafiliśmy na dobrego, myślę lekarza. Od razu wyjaśnił że męża przypadłość nie ma nic wspólnego z dietą i może on jeść wszystko, co do tej pory, a mi powiedział, że przy moim poziomie HDL mogę kompletnie nie przejmować się podwyższonym poziomem LDL. Jemy więc, jak jedliśmy – duże ilości jaj, olej kokosowy, masło klarowane, tłusty twaróg. Nie jedliśmy i nie jemy tłustych mięs, ale u nas w Krakowie to chyba i zdrowiej dodać sobie masła do chudszego mięsa niż wcinać toksyny.

  18. Dziś odebrałem wyniki badań.Całkowity 300,00;HDL 44,00;LDL196,4;Triglicerydy 298,00 ryzyko 6,80.mam 45lat.Trochę to chyba dużo.

    1. Pawle,duży cholesterol,to dłuższe życie. Mafia farm.wmawia nam,że cholesterol zabija i wciskają nam statyny, a statyny do zabójcy,niszczą nam zdrowie. Ja przeszłam piekło. Serce mi przystawało,chora trzustka,wątroba,tarczyca, straszne bóle kości i mięśni. Oni sie bogaca a nas zabijają, jestes młody,nie bierz żadnych statyn ani fibratów typu Lipanthyl, bo dostaniesz udaru,zawału….. Google:”Cholesterolowe kłamstwo”przeczytaj co pisze prof.Hahenbach….dr. Jaskiewicz

    2. LDL i TG powinny być o wiele niższe. Całkowity zależy od wielu czynników. Sprawdź sobie poziom homocysteiny we krwi. Już widzę, że żresz zboża, wpieprzasz cukry i smażysz na olejach rośłinnych.

  19. A co sądzisz o tych wynikach ( celiakia;przewlekłe biegunki) . Zamierzam rozpocząć paleo choć boje się tluszczu; bo Lekarz jak zobaczył moje wyniki; zdziwil siem Jestem szczuupla; mam 26 lat a wyniki:
    Cholesterol całkowity – 267 przy normie 190
    Hdl 40 przy normie 45
    Ldl 197 przy normie 115.

    Mam nerwice wiec stres jest nieodłącznym elementem mojego życia. Doradzimy mi?

    1. Sama sobie odpowiedziałaś – celiakia, chroniczny stres i strach przed tłuszczem, prawda? Musisz unikać glutenu jak ognia, a z pozostałymi dwoma sobie jakoś poradzić.

      1. Jeśli chodzi o stres – to proponuję umiarkowany wysiłek, a najlepiej jogę (przetestowane na sobie) – pomaga zachować stabilność emocjonalną, zwł. polecam ćwiczenia relaksacyjne i oddechowe.

    2. Broń Boże,nie pij statyn,ani fibratów, bo cholesterol to nasz przyjaciel,daje nam dlugie zycie. Ja piłam 10 lat,mam wszystko chore, innym ludziom pekały płuca,mieli udary,dla mnie odebrano 10 lat zycia, teraz nie dam rady chodzic,ponoc mam miopatie od statyn. To mafia przestępcza, aby zarobic, wmawia ludziomże cholesterol zabija, to oni nas zabijają. Polacy nie obniżajcie cholesterolu,czym większy tym jestes zdrowszy,ja na sobie sie przekonalam. Mafie MYlan podalam do sądu,będe żadac odszkodowania za zmarnowane lata zycia.

    3. Magda wcale nie jest żle, cholesterol to nasz przyjaciel,i nie wolno go zbijąc, google” Cholesterolowe kłamstwo”. Mafia farmaceutyczna nakazuje pic nam statyny,nigdy tego nie rób, bo ci zmarnują i skróca zdrowie, ja mam 66 lat i przeszłam piekło, teraz mi nogi wysiadły, jakaś miopatia po statynach.

    4. Nasz centralny komputer MOZG, w 70% jest zbudowany z tluszczu, a 25% z cholesterolu, tluszcz jest okszyknietym wrogiem numer 1, dlaczego?, nasz centralny komputer, jak nie jest odpowiednio odzywiony, to wszystkie organy wysiadaja, bo nie sa wlasciwie kontrolowane. Wlasnie o to chodzi, masz byc chory, slaby, placic i szybko umierac.( prosze nie zapominac ze trwa program depopulacji naszej planety)
      Pokolenie urodzone przed latami 60 tymi, ma sie dobrze, bylo odzywiane, maslem, smalcem, boczkiem. prawdziwym mlekiem. Pokolenie poczete po latach 60 tych, srednia ich zycia, od 30 do 50 roku.
      Wszyscy ci odzywiaja sie "zdrowo" czyli niezdrowo. Maja wpojone, ze tluszcz jest beeeee

  20. Jak u mnie wyglądają wyżej wymienione współczynniki:

    Po roku low carb:
    HDL:Total – 1:4,5
    TG:HDL – 1:3
    HDL – 2

    Przed low carb:
    HDL:Total – 1:4,1
    TG:HDL – 1:1,5
    HDL – 1.4

  21. Martywią mnie wyniki badań męża lat 40, szczególnie wysoki poziom Trójglicerydów.
    Cholesterol 275 mg/dl
    Trójglicerydy 255 mg/dl
    HDL 43 mg/dl
    lDl 181 mg/dl
    Czy taki wysoki poziom trójglicerydów świadczy o chorobie? Jakiej?

    1. Wysokie trójglicerydy świadczą o złym odżywianiu – najpewniej za dużo węglowodanów. Zobacz na tej stronie informacje o trójglicerydach – skąd się biorą i jak obniżyć ich poziom.

  22. Tezy o nieszkodliwości nadmiaru cholesterolu we krwi na rozwój miażdżycy tętnic autor tego postu opiera na książce prof. dr. hab. med. Waltera Hartenbacha pt. Mity o cholesterolu.
    Polscy klinicyści i specjaliści oficjalnie nie podzielają tego punktu widzenia.
    Jestem po udarze (2014r) i mam miażdżycę tętnic szyjnych – niedrożność tętnicy , napadowe FA, umiarkowaną cukrzycę typu 2, nie toleruję mleka, Wszyscy zalecają dietę, łykanie statyn i leków przeciwzakrzepowych.
    Normy bezpiecznego poziomu cholesterolu są zaniżone i trudne do utrzymania – to fakt.
    Miesiąc temu miałem całkowity cholesterol 150,00 mg/dl, HDL 61,00 mg/dl, LDL 79,60 mg/dl (przyjmowałem statynę Tulip 20 mg.)
    Po miesiącu w innym laboratorium wyszło; całkowity 193, HDL 61,2 a LDL 117,6. Ponadto inne wyniki są mocno o 30% zawyżone.
    Jak na takich wynikach lekarz ma opierać sposób leczenia pacjenta ?.
    Co do wyników laboratoryjnych lipidogramów mam ograniczone zaufanie – są mocno rozbieżne nawet o 30%, w zależności od rzetelności laboranta.
    Na ogół wybieram metodę pośrednią:
    1. Ograniczone zaufanie do porad lekarskich.
    2. Dużo czytam na tematy medyczne związane ze stanem mojego zdrowia.
    3. Kieruję się własnym rozsądkiem w zakresie odżywiania opartym na własnym doświadczeniu i wiedzy.
    4. Wnikliwie czytam ulotki zaordynowanych leków i przyjmuję tylko te, które mi nie zaszkodzą.
    Mam 78 lat i obecnie czuję się dobrze.

  23. Bardzo pomocny, potrzebny artykuł. Dzięki. Z własnego podwórka dodam, że miałam cholesterol ponad 500 i spadł mi bez leków , w ciągu 3 tygodni, do 371 ( spłaciłam zadłużenie mieszkania) , czyli…największym producentem cholesterolu jest stres. 🙂
    Przy 371 lekarz przepisał mi sterole, mocno straszył ( udar, zawał, zgon), po 2 dniach biegunka, potworne bóle brzucha , odstawiłam, byłam w stresie, ale …dzięki temu artykułowi zmniejszył mi się poziom stresu, czyli… obniżył się cholesterol Serdecznie dziękuję za świetny artykuł. 🙂

  24. Witam,
    mi wczoraj powiedziano w szpitalu że mam hipercholesterolemie, mam 35 lat, odżywiam się od dwóch lat Paleo, choruje na Crohna, moje wyniki to:
    – cholesterol całkowity 315 mg/dL
    – HDL 87 mg/dL
    – LDL 214,7 mg/dL
    – trójglicerydy 63 mg/dL
    Czy mam się bać jak mi powiedział wczoraj lekarz??
    Powiem szczerze że nie wiem co mam robić.

    1. Wyniki nie są najlepsze, ale nie wiem, czy kwalifikują się na przyjmowanie trujących i skracających życie lekarstw. Proponuję, byś znalazła lekarza, który potrafi czytać wyniki i wie, co z nimi zrobić.

    2. Matko ,nastraszyli Cie.Ale nie przejmuj sie .Jesli mozesz zbadaj sobie poziom HOMOCYSTEINY , gdyz to ona jest przyczyna miazdzycy .A póki co jedz jajka na miekko ,duzo jajek na miekko .

    3. Monika nie daj się i nie bierz statyn ani fubratów typu Lipanthyl. Lekarz łże ci prosto w oczy. Ten cholesterol to jak plaster który działa na miejsca uszkodzone i nie zbijaj go. Mnie lekarze i producenci statyn firma Mylan odebrali zdrowie.

    4. Monika nie przejmuj sie cholesterol to twój przyjaciel, on działa jak plaster na chore miejsca, ja mam cholesterol 340 i wiecej nie wezme do ust statyn,bo one moje zdrowie zrujnowały,wszystko mam chore

    5. lekarzy-trzeba-się-bac …i…statyn,na-obniżenie-cholesterolu.Cholesterol-to przyjaciel,a-nie-wróg.

    6. Postaraj sie lekko przeglodzic organizm, wiecej spaceru po swiezym powietrzu i wszystko bedzie dobrze.
      Podwyzszony cholesterol, moze swiadczyc, ze jest w Twoim orgnizmie stan zapalny. Mozg stara sie ten stan zmienic, dal rozkaz watrobie, aby zwiekszyla produkcje, wszystko bedzie dobrze, wiara czyni cuda.
      To jest na pewno stan przejsciowy, wiek rowniez ma znaczenie.

  25. Panie Grzegorzu,

    Artykuł, nie ukrywam, bardzo interesujący, niemniej jednak brakuje mi w nim jednej rzeczy – odnośników do źródeł, badań naukowych i wyników. Ze studiów wyniosłem takie przykre zboczenie i niestety nie uwierzę w cokolwiek co jest napisane (a w szczególności w internecie) co nie będzie skonfrontowane i poparte stanem obecnej wiedzy. Absolutnie nie chciałbym, żeby mój komentarz był traktowany jako przytyk, chcialbym tylko wiedzieć z jakich źródeł czerpie Pan wiedzę do swoich artykułów, bo sam chętnie rownież sie w nie zagłębię.
    Z góry dziękuję i pozdrawiam 🙂

  26. A jeszcze mam pytanie.Jeśli nie jeść zbóż,to płatki owsiane i otręby (wszystkie) też wyrzucić z menu?Bardzo lubię na śniadanie własny mix płatków z owocami( daktyle,jagody goi,żurawina i pestki siemienia i słonecznika).

    1. Być może dobrze tolerujesz zboża bezglutenowe. A może warto zmienić ten miks i wyrzucić z niego zboża, a dodać np. kokos?

  27. Witm.Jakiś czas temu obejrzłam film ze spotknia z Jerzym Ziębą na temat cholesterolu.Uczucia miałam mieszane.Ale po przeczytaniu powyższego artykułu….W zasadzie piszecie to samo,o czym mówił Pan Zięba.Mam problemy z cholesterolem od kilku lat.Dietę mm zróżnicowaną,tzn.kieruję się tym,czego w danym dniu domaga się organizm.Nie przesadzam z ilością.Jestem szczupła,gimnastyka systematycznie – godzina tygodniowo.Owoce,warzywa lubię i zjadam.A cholek 315:)Mam 56 lat i w świetle tego,co piszecie przestaję się martwić ponieważ tabletki w ogóle nie pomogły.Będę kontrolować częściej pozim i tyle.Dziękuję za ten artykuł.Pozdrawiam

  28. Panie Grzegorzu jestem od sierpnia 2015 na paleo i dzis odberalam swoje wyniki krwi. Wszystko pieknie oprocz lipidogramu: cholesterol calkowity: 251mg/dl, Hdl: 86 mg/dl( norma do 80), LDL 154mg/dl( norma do 115).Trojglicerydy: 54 mg/dl ( norma 40-140). Mam sie martwic czy nie? Dodam ze mam 60 lat i na paleo schudlam 10 kg. Jezdze codziennie 10 km na rowerku i cisnienie mam super. Tylko ten cholesterol mnie zbil z tropu.
    Pozdrawiam.

    1. Absolutnie nie ma powodów do obaw. Normy są zaniżane, a w Pani wieku taki wynik to bardzo dobry wynik. Zdrówka życzę i dalszej wytrwałości. Brawo!!! 🙂

      1. Potwierdzam. Co prawda nie mogę udzielać porad lekarskich, więc to nie jest porada lekarska, ale ja sam mając taki cholesterol (w takim wieku) byłbym zadowolony. Jak masz obawy o swoje zdrowie, to udaj się do uprawnionego specjalisty.

        1. To jestem spokojna, bo samopoczucie i witalnosc potwierdzaja ze pol roku paleo daje efekty ale w glowie nadal siedza normy badan krwi wbijane przez cale zycie. Kupilam wolnowar i jestem zachwycona smakiem i kolorytem potraw.

  29. Witam,
    jestem kobietą 30 lat, rok po drugim porodzie, na diecie paleo od blisko 2 lat z małymi odstępstwami typu święta, czy imprezy okolicznościowe. Wcześniej blisko 10 lat z pewnymi przerwami dieta niskowęglowodanowa wysokotłuszczowa (oparta na Lutzie i DO). Robiłam badania ze względu na dziwne zaburzenia cyklu miesiączkowego. Przy okazji pierwszy raz w życiu zrobiłam sobie lipidogram i… nie wiem co mam sądzić. Moje wyniki to
    LDL 2,4 mmol/l,
    HDL 2,25 mmol/l,
    TG 0,77 mmol/l,
    CH całkowity 4,97 mmol/l

    Martwi mnie ten wysoki HDL. Jakieś 1,5 miesiąca temu przechodziłam grypę, po której bardzo długo ciągnął mi się katar, po 4 tygodniach znów zachorowałam, tym razem zapalenie gardła z ropnym katarem, który też ciągnie mi się aż do teraz (choć już znacznie mniej). Wcześniej nigdy nie chorowałam tak często, max 3 razy w roku. Czy te infekcje mogły wpłynąć na wysoki poziom HDL? Czy odwrotnie, stan zapalny w organizmie, którego objawem jest wysoki HDL wpłynął na pogorszenie odporności? Przyznam, że martwi mnie to chorowanie, nie czuję się zdrowo. Zastanawiam się czy to nie echa świątecznych szaleństw i rozluźnienia w diecie? Gdy sobie uświadomiłam, że może być to przyczyną, od ponad tygodnia moja dieta jest idealna 😉 Ale czy to wystarczy? Czy powinnam zrobić jeszcze jakieś badania? Morfologia jest dobra, OB też. TSH 1,09 uUl/ml, więc chyba też ok. Bardzo proszę o jakąś wskazówkę. Pozdrawiam, Kasia

    1. Kasia – nie jestem lekarzem. Jak dla mnie LDL i TG wyglądają ładnie, ale ten HDL rzeczywiście jest wysoki. Być może po prostu masz taką urodę i naturalnie nie mieścisz się w normach, co się zdarza, a być może jest to sygnał, że coś niedobrego się dzieje. Jak się tym niepokoisz, to warto udać się do lekarza, tylko do dobrego, a nie pierwszego lepszego, który lekką ręką przepisze statyny.
      Jak jest to pierwsze badanie, to ciężko coś wnioskować, bo wartości te zmieniają się nawet w ciągu dnia. Szkoda, że nie masz historii badań, to byś wiedziała coś więcej. Z jednorazowych wyników ciężko cokolwiek powiedzieć. Spróbuj powtórzyć badanie za kilka tygodni, ale najlepiej znajdź dobrego lekarza albo dietetyka, który będzie w stanie dojść do źródeł takiego HDL.

      1. Badania odebrałam wczoraj i siedzę, szukam, myślę… Na pewno się wybiorę do lekarza, tylko właśnie, „dobrego”, po czym go poznać? 😀 Na pewno zrobię sobie kilka tygodni maksymalnie zdrowej diety (choć znów święta na horyzoncie…) i powtórzę badania, zobaczymy. Dzięki za odpowiedź 🙂 Pozdrawiam, Kasia

  30. Pięknie napisane,językiem niemal naukowym. Wiem,że nie możecie stawiać diagnoz, każdy bierze sam odpowiedzialność za własne poczynania.
    I co z tego,że całe życie zwracam uwagę na właściwe jedzenie, uprawiam sport itd,to jednak tzw. cholek odczepić się nie chce. Pewnie nie ja jedna mam frustrację i obawy przed braniem lub nie- tych cudnych pigułek.W ulotce proponowanego mi leku więcej jest „przeciw” niż „za”.
    Nie wiem, czy wytrwam,aczkolwiek postaram się chociaż przez miesiąc zastosować dietę. Zobaczymy, co z tego wyjdzie.

  31. To skoro ja mam 288 cholesterolu całkowitego, w tym LDL 188,a HDL 88,i 114 trójglicerydów, to co z tego wynika? Lekarz mnie zdołował, ale nie zamierzam łykać niczego.

    1. W świetle polskiego prawa nie mogę powiedzieć nic innego, niż żebyś słuchała lekarza. Choć mogę przyznać, że ja sam mając takie wyniki w wieku powyżej 40 lat, bym się za bardzo nie przejmował, choć oczywiście miałbym świadomość, że można je poprawić. Pamiętaj jednak, że ludzie są różni i powyższe wyniki u jednego człowieka, szczególnie starszego, mogą oznaczać pełnię zdrowia, a u innego mogą być sygnałem, że jednak coś niedobrego się dzieje (sygnałem, ale nigdy powodem). Pamiętaj też, że jednorazowe badanie jest dość losowe, bo te wszystkie składniki podlegają ciągłym zmianom.
      W świetle obecnej wiedzy naukowej wydaje się, że wszelkie lekarstwa obniżające cholesterol przynoszą dużo więcej szkody niż pożytku, no ale według prawa lekarz ma zawsze rację.

  32. ISTNIEJĄ DWA POWODY OTYŁOŚCI (CHOLESTEROL) / NADWAGI / CUKRZYCY / NADCIŚNIENIA / CHORÓB SERCA U LUDZI: ♥♥♥♥♥

    1. Wysoki poziom cukru we krwi, czyli mąka i cukier spożywczy, a zatem (niezdrowe dla człowieka):
    WYSOKIE WĘGLOWODANY TJ. OD 26.01% WZROSTU.

    2. Zbyt duże spożycie tłuszczów, mamy więc klasyfikację:
    INDEKS ŻYWIENIOWY TJ. IŻ PRODUKTU.

    3. Puenta to tabele:
    IŻ PRODUKTU.

    P. S. Realizując klasyfikację IŻ, organizm sam wykorzystuje złogi trójglicerydów w żyłach, oczyszczając je. Zwyczajne biologiczne reakcje, które równocześnie eliminują miażdżycę i nadciśnienie, a także cukrzycę typu 2. Spożycie CHLEBA NA OSTEOPOROZĘ-IRL, szprotek wędzonych oraz fasoli czyli produktów o dużej zawartości wapnia wyjaśnia celowość umieszczenia tych produktów jako zalecane.

    4. Prozdrowotne w diecie są (energetyczne) tzw:
    NISKIE WĘGLOWODANY TJ. DO 26% WZROSTU.

    5. Niezbędne w racjonalnym odżywianiu mamy natomiast (energetyczne):
    ODPAROWANE WĘGLOWODANY TJ. DO STRUKTURY C.

    ZOBACZ TAKŻE; CUKRZYCA TYPU 2, WG: IRL KRAKÓW.

  33. Czy punkty dotyczącd badań krwi są poprawne, nie wkradł się tam czasem błąd. W każdym podpunkcie wymieniony jest tylko HDL, a powinien byc chyba również LDL?

    1. LDL jest zawarty w ilości całkowitego cholesterolu. Przeczytaj artykuł, to zrozumiesz, że rozpatrywanie samej wartości LDL jest raczej bez sensu.

      1. Przeczytałem, artykuł bardzo dobry. 🙂
        Nie jestem tylko przekonany do ostatniego podpunktu dotyczącego badań krwi:
        „HDL ponad 1,9 mmol/L (75 mg/dL) – może wskazywać na stany zapalne albo choroby autoimmunologiczne (jest to wskazówka do dalszych badań, a nie przyczyna!)”
        Przeciez wszędzie podają, że HDL powinien być jak najwyższy, a stan zapalny sugeruje mała, zbita frakcja LDL. Z tego powodu pomyślałem, że może wkradł się tutaj błąd i powinien być LDL, a nie HDL

        1. Wszystko jest dobrze, chodzi o HDL – jego nadmiar wskazuje na potencjalne problemy zdrowotne. Z HDL ciężko wyjść ponad 2mmol/L, a lekarze mówią, że „im więcej, tym lepiej”, bo większość ich pacjentów ma HDL na poziomie 1-1,25 mmol/L.

          1. Rozumiem, piękne dzięki za rozwianie wątpliwości. 🙂
            Można liczyć na aktualizację lub nowy wpis dotyczący omega 3 i 6? Bo widziałem w komentarzach, że temat dość kontrowersyjny a fajnie byłoby usystematyzować wiedzę w tym zakresie.

  34. Wreszcie wartościowy artykuł na temat cholesterolu rozwiewający panujące mity. Do faktów na temat cholesterolu dodałbym jeszcze, że zwierzęta mają poziom cholesterolu znacznie przekraczający bezpieczne normy a jakoś nie mają zawałów serca. Dlaczego? Bo w przeciwieństwie do ludzi potrafią same wytworzyć ogromne ilości witaminy C w swoim organizmie.

Skomentuj JoannaSTYBAK, Wwa Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone symbolem *

Dieta paleo po polsku i styl życia dla dzieci i dorosłych